Z draniami nie należy się zadawać

Z draniami nie należy zadawać się, choćby byli nie wiem jak przepełnieni tajemniczym urokiem życia – tę radę daję wam znad grobu ostatnim wysiłkiem stygnących ust. Witkacy

"Mam zaufanie do mistrza Gotamy tak: 'Mistrz Gotama potrafi nauczyć mnie Dhammy w ten sposób, że dojdę do poznania zdrowia i do zobaczenia wygaszenia'". "Zatem Magandiya, odwiedzaj prawdziwych ludzi. Kiedy odwiedzasz prawdziwych ludzi, słyszysz prawdziwą Dhammę. Kiedy słyszysz prawdziwą Dhammę zastosujesz w praktyce te rzeczy co zgodne z Prawdziwą Dhammą i poznasz dla siebie i zobaczysz dla siebie samego tak: 'To są schorzenia, nowotwory, drzazgi; schorzenia, nowotwory i drzazgi znikają tutaj bez pozostałości, ze wstrzymaniem mojego utrzymywania, wstrzymanie istnienia, ze wstrzymaniem istnienia, wstrzymanie narodzin, ze wstrzymaniem narodzin, starość i śmierć zostają wstrzymane, jak również żal, płacz, ból, smutek i rozpacz, oto jak zostaje wstrzymana ta cała masa cierpienia'". M 75

Medycyna Buddy zaleca nie tylko to co powinniśmy robić, a czego nie, ale także jakich osób unikać a z jakimi się stowarzyszać, gdyż tak jak dobre towarzystwo sprzyja poprawie naszej sytuacji zdrowotnej, tak samo nieodpowiednie towarzystwo sprawia, że stany chciwości, nienawiści i złudzenia zwiększają się u nas:

Mnisi, kiedy mnich ma złych przyjaciół, złych towarzyszy, złych kolegów, kiedy podąża za nimi, udaje się do nich, przebywa z nimi i bierze z nich przykład, nie jest możliwe by spełnił obowiązek odpowiedniego prowadzenia się. Bez spełnienia obowiązku odpowiedniego prowadzenia się, nie jest możliwe by spełnił obowiązek tego w treningu. Bez spełnienia obowiązku tego w treningu, nie jest możliwe by wypełnił moralne zachowanie. Bez wypełnienia moralnego zachowania, nie jest możliwe by porzucił zmysłowe pożądanie, pożądanie materialnej formy, i pożądanie niematerialnego.

Mnisi, kiedy mnich ma dobrych przyjaciół, dobrych towarzyszy, dobrych kolegów, kiedy podąża za nimi, udaje się do nich, przebywa z nimi i bierze z nich przykład, jest możliwe by spełnił obowiązek odpowiedniego prowadzenia się. Wraz ze spełnieniem obowiązku, jest możliwe by spełnił obowiązek tego w treningu. Wraz ze spełnieniem obowiązku tego w treningu, jest możliwe by wypełnił moralne zachowanie. Wraz z wypełnieniem moralnego zachowania, jest możliwe by porzucił zmysłowe pożądanie, pożądanie materialnej formy, i pożądanie niematerialnego. AN VI, 67

W sensie najwyższym, dobry przyjaciel to sam Budda, ale może nim być każdy kto zrozumiał Naukę Buddy i jest w stanie pomóc nam w porzucaniu błędnych poglądów i ustanowieniu właściwego poglądu. Zatem prawdziwy przyjaciel i dobre towarzystwo to takie które ustanawia nas w wiedzy o tym co korzystne i co niekorzystne, tym samym okazując pomoc, która może postawić nas poza potrzebą pomocy, gdyż mając bezpośrednią wiedzę o chorobie i znając też na czym polega zdrowie, możemy już się obejść bez pomocy lekarza, sami wiedząc co robić. Oczywiście kontakt z lekarzem może nam pomóc i ułatwić terapię, ale nie jest już niezbędny.

Jak rozpoznać tego kogo powinniśmy unikać? Przede wszystkim powinniśmy badać innych pod kątem tego co sami możemy należycie ocenić, a właśnie etyczna ocena ludzkiego zachowania leży w granicach naszych możliwości.

„Mnisi, mnich który jest badaczem, nie umiejącym czytać w umyśle innego, powinien badać Tathagatę odnośnie dwóch rodzajów rzeczy; rzeczy poznawanych przez oko i przez ucho w taki sposób: 'Czy są do znalezienia u Tathagaty, czy też nie, jakieś skalania poznawane przez oko czy przez ucho?' Kiedy tak bada Tathagatę, dochodzi do poznania: 'Nie ma u Tathagaty skalań poznawanych przez oko czy przez ucho'.

Kiedy dochodzi do takiego poznania, bada go dalej w taki sposób: 'Czy są  do znalezienia u Tathagaty czy ich nie ma, jakieś mieszane stany poznawane przez oko czy przez ucho?' Kiedy tak go bada, dochodzi do poznania: 'Nie ma u Tathagaty mieszanych stanów poznawanych przez oko czy przez ucho.

Kiedy dochodzi do tego poznania, bada go dalej w taki sposób: 'Czy są do znalezienia u Tathagaty czy ich nie ma, oczyszczone stany poznawane przez oko czy przez ucho?' Kiedy tak go bada, dochodzi do poznania: 'Oczyszczone stany poznawane przez oko czy ucho są do odnalezienia u Tathagaty'.

Kiedy dochodzi do tego poznania, bada go dalej w taki sposób: 'Czy ten czcigodny uzyskał renomę i osiągnął sławę dawno temu czy też niedawno? Kiedy tak go bada, dochodzi do poznania: 'Ten czcigodny osiągnął ten korzystny stan dawno temu, a nie niedawno'.

Kiedy dochodzi do tego poznania, bada go dalej w taki sposób: 'Czy ten czcigodny uzyskał renomę i osiągnął sławę tak, że niebezpieczeństwa (połączone z renomą i sławą) są u niego do odnalezienia?' Gdyż mnisi, tak długo jak mnich nie uzyskał renomy i sławy, niebezpieczeństwa (połączone z renomą i sławą) nie są u niego do odnalezienia; ale kiedy mnich uzyskał renomę i osiągnął sławę, te niebezpieczeństwa są u niego do odnalezienia. Kiedy tak bada, dochodzi do poznania: 'Ten czcigodny uzyskał renomę i osiągnął sławę ale niebezpieczeństwa (połączone z renomą i sławą) nie są u niego do odnalezienia'.

Kiedy dochodzi do tego poznania, bada go dalej w taki sposób: 'Czy ten czcigodny jest powstrzymanym bez lęku, nie powstrzymywanym przez lęk i czy unika cieszenia się zmysłowymi przyjemnościami, ponieważ jest bez pożądania, z uwagi na wyczerpanie pożądania?' Kiedy tak go bada, dochodzi do poznania: 'Ten czcigodny jest powstrzymanym bez lęku, nie powstrzymanym przez lęk, unika on cieszenia się zmysłowymi przyjemnościami ponieważ jest bez pożądania z uwagi na wyczerpanie pożądania'. M 47

Dobrze jest sobie zdawać sprawę z różnic pomiędzy prawdziwym i nieprawdziwym człowiekiem, po pierwsze dlatego by umieć odróżnić nieodpowiednie towarzystwo od odpowiedniego, po drugie byśmy na drodze introspekcji i samo-badania mieli jasność co do naszego obecnego statusu, mianowicie, czy cechy nieprawdziwego człowieka nie są czasem u nas obecne:

Co więcej, nieprawdziwy człowiek, który jest uczony ... który jest ekspertem w Dyscyplinie ... który jest wykładowcą Dhammy ... który jest jedzącym wyżebrane jedzenie ... mieszkającym pod drzewem ... mieszkającym na terenie cmentarnym ...mieszkającym na otwartej przestrzeni... uprawiającym ciągłe siedzenie ... używającym jakiegokolwiek posłania ... jedzącym jeden posiłek dziennie, rozważa tak: "Jem jeden posiłek dziennie, ale ci inni mnisi tego nie robią". I tak zachwala siebie i wyraża się ujemnie o innych z powodu jedzenia jednego posiłku dziennie. To też leży w charakterze nieprawdziwego człowieka. Ale prawdziwy człowiek rozważa tak: "To nie z uwagi na jedzenie jednego posiłku dziennie, stany chciwości, nienawiści czy złudzenia są likwidowane. Nawet jeżeli ktoś je częściej, to jeżeli wkroczył na drogę zgodną z Dhammą, na właściwą drogę i prowadzi się zgodnie z Dhammą, powinien być za to honorowany, powinien być za to chwalony". I tak stawiając praktykę na pierwszym miejscu ani nie zachwala siebie ani nie wyraża się ujemnie o innych z powodu jedzenia jednego posiłku dziennie. To też leży w charakterze prawdziwego człowieka.

Co więcej, całkiem odłączony od zmysłowych przyjemności, odłączony od niekorzystnych stanów, nieprawdziwy człowiek wkracza i trwa w pierwszej jhanie, której towarzyszy myślenie i rozważanie, z błogością i przyjemnością zrodzonymi z odosobnienia. Rozważa on tak: "Doszedłem do osiągnięcia pierwszej jhany, ale ci inni mnisi nie osiągnęli pierwszej jhany". I tak zachwala siebie i wyraża się ujemnie o innych z powodu osiągnięcia pierwszej jhany. To też leży w charakterze nieprawdziwego człowieka. Ale prawdziwy człowiek rozważa tak: "Nie-identyfikacja nawet z osiągnięciem pierwszej jhany została zdeklarowana przez Zrealizowanego, gdyż w jakikolwiek sposób to wyobrażają, rzeczy są zawsze inne niż to". I tak stawiając nie-identyfikację na pierwszym miejscu ani nie zachwala siebie ani nie wyraża się ujemnie o innych z powodu osiągnięcia pierwszej jhany. (…) M 113

"Mnisi, czy nieprawdziwy człowiek pozna nieprawdziwego człowieka:'Ta osoba to nieprawdziwy człowiek?' 'Nie, czcigodny panie'. "Dobrze mnisi. To niemożliwe, nie może się zdarzyć by nieprawdziwy człowiek poznał drugiego nieprawdziwego człowieka: 'Ta osoba to nieprawdziwy człowiek'. Ale czy nieprawdziwy człowiek pozna prawdziwego człowieka: 'Ta osoba to prawdziwy człowiek?' "Nie, czcigodny panie". "Dobrze mnisi. To niemożliwe, nie może się zdarzyć by nieprawdziwy człowiek poznał prawdziwego człowieka: 'Ta osoba to prawdziwy człowiek'.

Mnisi, nieprawdziwy człowiek posiada złe właściwości, stowarzysza się jak nieprawdziwy człowiek, ma wolę nieprawdziwego człowieka, rozważa jak nieprawdziwy człowiek, doradza jak nieprawdziwy człowiek, mówi jak nieprawdziwy człowiek, działa jak nieprawdziwy człowiek, utrzymuje poglądy nieprawdziwego człowieka i daje podarunki jak nieprawdziwy człowiek.

A jak nieprawdziwy człowiek ma złe właściwości? Tu nieprawdziwy człowiek nie ma wiary, nie ma wstydu ani obawy przed złym działaniem, jest nieuczony, leniwy, zapominalski i niemądry. Tak nieprawdziwy człowiek posiada złe właściwości.

A jak nieprawdziwy człowiek stowarzysza się jako nieprawdziwy człowiek? Tu nieprawdziwy człowiek ma za przyjaciół i towarzyszy tych pustelników i braminów co są bez wiary i nie mających wstydu ani obawy przed złym działaniem, którzy są nieuczeni, leniwi, zapominalscy i niemądrzy. Tak nieprawdziwy człowiek stowarzysza się jak nieprawdziwy człowiek.

A jak nieprawdziwy człowiek ma wolę nieprawdziwego człowieka? Tu nieprawdziwy człowiek skierowuje swą wolę na to co prowadzi do jego zmartwień, zmartwień innych i zmartwień obu. Tak nieprawdziwy człowiek ma wolę nieprawdziwego człowieka.

A jak nieprawdziwy człowiek doradza jak nieprawdziwy człowiek? Tu nieprawdziwy człowiek doradza doprowadzając do swoich zmartwień, zmartwień innych i zmartwień obu. Tak nieprawdziwy człowiek doradza jak nieprawdziwy człowiek.

A jak nieprawdziwy człowiek mówi jak nieprawdziwy człowiek? Tu nieprawdziwy człowiek kłamie, mówi złośliwie, mówi ostro i obmawia. Tak nieprawdziwy człowiek mówi jak nieprawdziwy człowiek.

A jak nieprawdziwy człowiek działa jak nieprawdziwy człowiek? Tu nieprawdziwy człowiek zabija żywe istoty, zabiera to co niedane i błędnie prowadzi się co do zmysłowych przyjemności. Tak nieprawdziwy człowiek działa jak nieprawdziwy człowiek.

A jak nieprawdziwy człowiek utrzymuje poglądy nieprawdziwego człowieka? Tu nieprawdziwy człowiek utrzymuje tego typu poglądy: 'Nie ma nic danego, nic ofiarowanego, nic poświęconego, nie ma owocu czy rezultatu dobrych i złych działań, nie ma tego świata ani innego świata, nie ma matki ani ojca, ani spontanicznie rodzących się istot, nie ma dobrych i cnotliwych pustelników i braminów w świecie, którzy zrealizowali dla siebie przez bezpośrednią wiedzę i deklarują ten świat i inny świat'. Tak nieprawdziwy człowiek utrzymuje poglądy jak nieprawdziwy człowiek.

A jak nieprawdziwy człowiek daje podarunki nieprawdziwego człowieka? Tu nieprawdziwy człowiek daje niedbale, nie własnymi rękami, daje bez okazywania szacunku, daje to co powinno być wyrzucone i daje z myślą, że nic z tego nie będzie. Oto jak nieprawdziwy człowiek daje podarunki nieprawdziwego człowieka.

Ten nieprawdziwy człowiek, posiadając te złe właściwości, który stowarzysza się jak nieprawdziwy człowiek, ma wolę nieprawdziwego człowieka, rozważa jak nieprawdziwy człowiek, doradza jak nieprawdziwy człowiek, mówi jak nieprawdziwy człowiek, działa jak nieprawdziwy człowiek, utrzymuje poglądy nieprawdziwego człowieka i daje podarunki jak nieprawdziwy człowiek, po śmierci, po rozpadzie ciała pojawia się w destynacji nieprawdziwego człowieka. A jaka jest destynacja nieprawdziwego człowieka? To piekło lub świat zwierząt. M 110

W tym wszystkim jest jedno ale …

„Czy nieprawdziwy człowiek pozna prawdziwego człowieka: 'Ta osoba to prawdziwy człowiek?' "Nie, czcigodny panie". "Dobrze mnisi. To niemożliwe, nie może się zdarzyć by nieprawdziwy człowiek poznał prawdziwego człowieka: 'Ta osoba to prawdziwy człowiek'”.

Bez wiedzy o Chorobie i Zdrowiu, nie potrafimy z całą pewnością poznać tego kto taką wiedzę ma, co sprawia, że nasze poszukiwania prawdziwego przyjaciela mają coś wspólnego z poszukiwaniami po omacku. Tu musimy polegać na naszej intuicji, pamiętając o fundamencie Dhammy, czyli o nierozłączności mądrości i moralności. Ktoś kto otwarcie lekceważy moralność, zgodnie z Medycyną Buddy, cierpi ulegając poważnej ułudzie:

„Ale braminie, czy omijając te dwie rzeczy, człowiek może w zgodzie z prawdą powiedzieć: 'Jestem braminem?'” „Nie, Gotamo, gdyż mądrość jest oczyszczana przez moralność a moralność jest oczyszczana przez mądrość: gdzie jedno jest, drugie jest, moralny człowiek posiada mądrość i mądry człowiek jest moralny i połączenie moralności i mądrości jest nazywane najwyższą rzeczą na świecie. Tak jak jedna ręka myje drugą, jedna stopa drugą, tak też mądrość jest oczyszczane przez moralność a moralność jest oczyszczana przez mądrość i te połączenie jest najwyższą rzeczą w świecie.

„Tak to jest, braminie. Mądrość jest oczyszczana przez moralność a moralność jest oczyszczana przez mądrość: gdzie jedno jest, drugie jest, moralny człowiek posiada mądrość i mądry człowiek jest moralny i połączenie moralności i mądrości jest nazywane najwyższą rzeczą na świecie. Tak jak jedna ręka myje drugą, jedna stopa drugą, tak też mądrość jest oczyszczane przez moralność a moralność jest oczyszczana przez mądrość i te połączenie jest najwyższą rzeczą w świecie”. D 5