Zrealizowany mieszkał wtedy w Savatthi w Gaju Jeta. Bóg zwany Rohitassa przybył późną nocą i złożył mu hołd i spytał: „Panie, koniec świata gdzie człowiek ani się nie rodzi ani nie starzeje, ani nie umiera, ani nie pojawia się ponownie, czy jest możliwe poznać, zobaczyć czy osiągnąć to podróżując tam?” „Przyjacielu, że jest koniec świata gdzie człowiek ani się nie rodzi ani nie starzeje, ani nie umiera, ani nie pojawia się ponownie, będący do poznania czy zobaczenia czy osiągnięcia go przez podróżowanie tam – tego nie mówię. Jednakże nie mówię, że jest koniec cierpienia bez osiągnięcia końca świata. Raczej to w tym ciele z jego percepcjami i jego umysłem, opisuję świat, powstanie świata, wstrzymanie świata i drogę prowadzącą do wstrzymania świata”.
Jest całkiem niemożliwe
Osiągnąć koniec świata idąc,
Ale nikt nie uciekł cierpieniu
Inaczej niż przez osiągnięcie końca świata.
To mędrzec, znawca świata
Który dostaje się na koniec świata i to on
Kto przeżył święte życie,
Znając koniec świata, jest spokojnym
I bez nadziei na ten świat czy następny. (S2:36; A4:46)
Zrealizowany mieszkał pewnego razu w Kosambi w lesie drzew simsapa. Podniósł on kilka liści swą ręką i spytał mnichów. „Jak uważacie, mnisi, czego jest więcej, tych kilka liści, które podniosłem ręką, czy tych na drzewach w lesie?” „Liści, które Zrealizowany podniósł swą ręką jest kilka, Panie, tych w lesie jest znacznie więcej”. „Tak też mnisi, rzeczy których poznałem jest więcej, rzeczy, o których wam powiedziałem jest kilka. Dlaczego o nich nie powiedziałem? Ponieważ nie przynoszą korzyści, nie przyczyniają się do postępu w świętym życiu i ponieważ nie prowadzą one do beznamiętności, do zaniku, do wstrzymania, do uspokojenia, do bezpośredniej wiedzy, do oświecenia, do wygaszenia. Oto dlaczego o nich nie powiedziałem. A co wam powiedziałem? 'To jest cierpienie; to jest powstanie cierpienia, to jest wstrzymanie cierpienia, to jest droga prowadząca do wstrzymania cierpienia' oto co wam powiedziałem. Dlaczego to powiedziałem? Ponieważ to przynosi korzyść i przyczynia się do postępu w świętym życiu i ponieważ prowadzi to do beznamiętności, zaniku, do wstrzymania, do uspokojenia, do bezpośredniej wiedzy, do oświecenia, do wygaszenia. I tak mnisi, niech wasze zadanie będzie takie: "To jest cierpienie, to jest powstanie cierpienia, to jest wstrzymanie cierpienia, to jest droga prowadząca do wstrzymania cierpienia”. (S 56:31)
Nanamoli: Dhamma nie jest zatem próbą stworzenia jakiegoś kompletnego opisu świata, wewnętrznego czy zewnętrznego. Czy jest systemem metafizycznym – spójną logiczną konstrukcją – i jeżeli tak, na jakich założeniach jest oparta?
Pewnego razu gdy Zrealizowany udał się do Rajagaha na żebraczy obchód, nagi asceta Kassapa podszedł do niego i po przywitaniu go rzekł: „Chcemy spytać Mistrza Gotamę o coś, jeżeli Mistrz Gotama zgodzi się odpowiedzieć”- „To nie czas na pytania, Kassapo, jesteśmy między domami”. Kassapa poprosił drugi i trzeci raz i otrzymał taką samą odpowiedź. Wtedy rzekł: „Nie chcemy pytać o wiele, Mistrzu Gotama”- Pytaj zatem, Kassapo o co chcesz”. „Jak to jest, Mistrzu Gotama, czy cierpienie jest spowodowane przez samego człowieka?”. „Nie mów tego w ten sposób Kassapo". -”Zatem czy cierpienie jest spowodowane przez kogoś innego?” „Nie mów tego w ten sposób Kassapo”. „Zatem czy cierpienie jest spowodowane zarówno przez samego człowieka jak i kogoś innego?” „Nie mów tego w ten sposób Kassapo” „Zatem czy cierpienie jest spowodowane ani przez samego człowieka ani kogoś innego i powstało przypadkowo?” „Nie mów tego w ten sposób Kassapo” - „Zatem nie ma cierpienia?” - „Nie jest to zgodne ze stanem faktycznym, mówić, że nie ma cierpienia, jest cierpienie Kassapo”. „Zatem Mistrz Gotama ani nie zna ani nie widzi cierpienia?” „Nie jest to zgodne z faktami, że nie znam i nie widzę cierpienia. Zarówno znam jak i widzę cierpienie”. (S 12:17)
Pewnego razu wędrowiec Uttiya udał się do Zrealizowanego i po pozdrowieniu go, usiadł z boku. Wtedy zapytał: "Jak to jest Mistrzu Gotama, świat jest wieczny: czy tylko to jest prawdą a wszystko inne błędne?" "Na to pytanie nie została przeze mnie udzielona odpowiedź, Uttiya"-"Zatem świat nie jest wieczny: czy tylko to jest prawdą a wszystko inne błędne?" "Na to pytanie również nie została przeze mnie udzielona odpowiedź, Uttiya"-"Świat jest skończony: czy tylko to jest prawdą a wszystko inne błędne?" "Na to pytanie również nie została przeze mnie udzielona odpowiedź, Uttiya"- "Zatem świat jest nieskończony: czy tylko to jest prawdą a wszystko inne błędne?" „Na to pytanie również nie została przeze mnie udzielona odpowiedź, Uttiya"-”Dusza jest tym samym co ciało: czy tylko to jest prawdą a wszystko inne błędne?" „Na to pytanie również nie została przeze mnie udzielona odpowiedź, Uttiya" "Zatem dusza to jedno a ciało to drugie: czy tylko to jest prawdą a wszystko inne błędne? "Na to pytanie również nie została przeze mnie udzielona odpowiedź, Uttiya"-"Po śmierci Tathagata jest: czy tylko to jest prawdą a wszystko inne błędne?" „Na to pytanie również nie została przeze mnie udzielona odpowiedź, Uttiya"-"Po śmierci Tathagata nie jest: czy tylko to jest prawdą a wszystko inne błędne?" „Na to pytanie również nie została przeze mnie udzielona odpowiedź, Uttiya"-"Po śmierci Tathagata zarówno jest jak i nie jest: czy tylko to jest prawdą a wszystko inne błędne?" „Na to pytanie również nie została przeze mnie udzielona odpowiedź, Uttiya"-"Po śmierci Tathagata ani jest ani nie jest: czy tylko to jest prawdą a wszystko inne błędne?" „Na to pytanie również nie została przeze mnie udzielona odpowiedź, Uttiya" "Ale czemu Mistrz Gotama uchyla się od odpowiedzi na te pytania, gdy mu je zadaję? Na jakie zatem pytania Mistrz Gotama odpowiada?" "Nauczam moich uczniów Dhammy wprost z bezpośredniej wiedzy, Uttiya. dla oczyszczenia istot, dla pokonania żalu i płaczu, dla zakończenia bólu i smutku, dla osiągnięcia prawdziwego celu, dla realizacji wygaszenia." "Mistrzu Gotama, czy ta Dhamma zapewnia wyjście z cierpienia dla całego świata, dla połowy, czy dla jednej trzeciej?” Kiedy to zostało powiedziane, Zrealizowany pozostał milczący. Wtedy czcigodny Ananda pomyślał: "Wędrowiec Uttiya nie może poczynić żadnego takiego zgubnego poglądu:'Kiedy mnich Gotama otrzymał pytanie, należne mi i nikomu innemu i milczy i nie odpowiada: czy to dla tego, że nie jest w stanie odpowiedzieć?' To byłoby długo na jego krzywdę i cierpienie". Tak więc odezwał się do niego: "Przyjacielu Uttiya, dam ci przykład, gdyż pewni mądrzy ludzie tutaj dojdą do poznania znaczenia tego co zostało powiedziane za pomocą przykładu. Załóżmy, że król posiada miasto z mocnymi fosami, wałami i bastionami i z pojedynczą bramą i ma mądrego i sprytnego i bystrego stróża, zatrzymującego tych których nie zna i wpuszczającego tych których zna i ponieważ osobiście obszedł dookoła ścieżkę otaczającą miasto i nie dojrzał żadnych wyrw w rampach ani żadnej dziury wystarczająco dużej by przeszedł przez nią kot, może on dojść do wniosku, że żywe istoty powyżej pewnych rozmiarów muszą wchodzić i wychodzić przez bramę - tak również przyjacielu Uttija, Tathagata nie zakłada: "Cały świat znajdzie wyjście przez to, lub połowa lub jedna trzecia," ale raczej, że: "ktokolwiek znalazł, znajduje lub znajdzie wyjście z cierpienia, musiał to uczynić przez poniechanie pięciu przeszkód (zmysłowego pożądania, złej woli, senności i stanów letargicznych, zmartwień i niepokojów i wątpliwości), skalań, które osłabiają zrozumienie, i przez wypełnienie siedmiu czynników oświecenia z umysłem dobrze ustanowionym na czterech podstawach uważności." Twoje pytanie, które postawiłeś Zrealizowanemu, było źle sformułowane, dlatego Zrealizowany na nie nie odpowiedział”.
Po tym jak usiadł z boku, wędrowny Vacchagotta powiedział do Zrealizowanego: Jak to jest mistrzu Gotama, czy "ja" (dusza) istnieje? Kiedy to zostało powiedziane, Zrealizowany pozostał milczący - Zatem, mistrzu Gotama, czy "ja" nie istnieje? Drugim razem również Zrealizowany pozostał milczący. Wtedy to wędrowny Vacchagotta wstał z miejsca i odszedł. Niedługo po tym jak odszedł czcigodny Ananda spytał Zrealizowanego: „Panie, jak to jest, że gdy Zrealizowany został zapytany to nie odpowiedział?” - „Gdybym, gdy zapytany 'Czy 'ja' istnieje, odpowiedział 'ja istnieje', byłaby to wiara tych co utrzymują teorię eternalizmu. A gdybym odpowiedział 'ja nie istnieje' byłaby to wiara tych co utrzymują teorie anihilicjonizmu. I znów gdybym, gdy zapytany czy 'ja istnieje' dał odpowiedź 'ja istnieje' czy byłoby to zgodne z moją wiedzą, że wszystkie rzeczy są nie-ja? I gdybym, gdy zapytany czy ja nie istnieje, odpowiedział 'ja nie istnieje' to pomieszany, takim jakim Anando już jest wędrowiec Vacchagotta, popadłby on w jeszcze większe pomieszanie, zakładając 'z pewnością zatem miałem ja przedtem a teraz nie mam żadnego'”. (S 44:10)
Pewnego razu Zrealizowany mieszkał w Savatthi i wtedy liczni wędrowcy z innych sekt udali się do Savatthi żebrać o jedzenie. Różnili się poglądami, opiniami i pojęciami i opierali się na swych różnych poglądach. Byli pewni mnisi i bramini, którzy zakładali i wierzyli, że „świat jest wieczny: tylko to jest prawdą, wszystko inne jest błędne” i pewni, którzy zakładali i wierzyli w inne dziewięć poglądów. Kłócili się oni i spierali i przekrzykiwali i ranili wzajemnie słowami: „Dhamma jest jak to! Dhamma nie jest jak to! Dhamma nie jest jak to! Dhamma jest jak to!” Wtedy liczni mnisi, po powrocie z żebraczego obchodu opowiedzieli o tym Zrealizowanemu. Zrealizowany rzekł: „Mnisi był kiedyś król w Savatthi. Powiedział on człowiekowi: 'Zbierz razem wszystkich ludzi z Savatthi, niewidomych od urodzenia' 'Tak panie' odrzekł. I kiedy to wykonał, powiedział o tym królowi, który rzekł: 'Pokaż im słonia' Człowiek ten uczynił to mówiąc: 'Ludzie niewidomi od urodzenia, słoń jest taki' i pokazał głowę słonia jednemu, uszy innym, kły innym i jego trąbę innym, i jego ciało innym i jego stopy innym i jego grzbiet innym, i jego ogon innym i jego kępkę włosów na końcu ogona innym. Wtedy udał się do króla i opowiedział mu co zrobił. Król zatem podszedł do ludzi niewidomych od urodzenia i spytał ich: „Czy pokazano wam słonia?” - „Tak panie” - „Zatem opiszcie jaki jest słoń?” I teraz ci, którym pokazano głowę powiedzieli: 'Panie słoń jest jak słój' a ci którym pokazano ucho powiedzieli: 'jest on jak wachlarz' i ci którym pokazano kieł powiedzieli 'jest on jak slup' i ci którym pokazano trąbę powiedzieli;'jest on jak wąż'. I ci którym pokazano stopy powiedzieli 'jest on jak podstawa kolumny', i tym którym pokazano grzbiet powiedzieli 'jest on jak moździerz' i tym którym pokazano ogon, powiedzieli: 'jest on jak tłuczek'; i tym którym pokazano kępkę włosów na ogonie, powiedzieli 'jest on jak szczotka' i walczyli ze sobą na pięści, krzycząc: 'Słoń jest jak to, nie jest jak to! Słoń nie jest jak to; jest on jak to!' Ale król był zadowolony. Tak też wędrowcy z innych sekt są ślepi i bez oczu. Dlatego się kłócą, spierają i przekrzykują i ranią słowami: Dhamma jest jak to, Dhamma nie jest jak to! Dhamma nie jest jak to, Dhamma jest jak to! (U 6:4)
Nanamoli: I tak wydaje się błędne, traktowanie Nauki Buddy jako próby kompletnego opisu świata czy systemu metafizycznego wybudowanego w oparciu o logikę. Czy jest to zatem objawiona religia wiary czy po prostu stoicki kodeks zachowania? Zanim podejmiemy próbę odpowiedzi na te pytania, konieczny jest pewnego rodzaju przegląd nauczanych doktryn. Materiał zawarty w Rozprawach wydaje się faktycznie mieć naturę mapy, czy raczej wielu osobistych map, i wszystkie one są zorientowane jednakowo. Te zorientowane opisy wielu stron doświadczenia, faktycznie pozwalają osobie ocenić jej własną pozycję i osądzić dla siebie samej, jakie działanie jest do wykonania. Rozprawy nie oferują pojedynczego opisu, lecz raczej zestawu wzajemnie nakładających się opisów. Bliska egzaminacja egzystencji odkrywa zawsze coś w rodzaju mirażu i paradoksu poza pojawiającą się rzeczywistością. Końcówki tych map nie mogą się nigdy ze sobą spotkać a opisy niezliczonych, różnych stron doświadczenia, które prezentują nam Sutty mają tylko jeden cel, wszystkie one zorientowane są na wstrzymanie cierpienia. Cztery punkty w tym kompasie to Cztery Szlachetne Prawdy. Spróbujmy posortować te mapy by lepiej zorientować się w materiale oferowanym przez Sutty. W tym wypadku, skoro z jakiegoś miejsca trzeba zacząć nasze dociekania, zacznijmy od narodzin które jak śmierć, są dla zwykłego człowieka codziennym faktem a jednocześnie nieodgadnioną tajemnicą.
NIE
MA
POCZĄTKU
Czy
świadomość jest do wyobrażenia bez przeszłości?
Czy można powiedzieć, że ma początek?
Mnisi samsara jest bez początku. Początek istot podróżujących i wędrujących w tej samarze, ograniczonych przez ignorancję i uwięzionych przez pragnienie, jest nie do opisania. (S 15:1)
Zarówno ja i wy podróżowaliśmy i wędrowaliśmy przez tą długą samsarę, a to z powodu nie odkrycia, nie spenetrowania czterech prawd. Jakich czterech? Szlachetnej prawdy o cierpieniu, szlachetnej prawdy o powstaniu cierpienia, szlachetnej prawdy o wstrzymaniu cierpienia i szlachetnej prawdy o drodze prowadzącej do wstrzymania cierpienia (D 16).
CZTERY
SZLACHETNE PRAWDY
Oto
opis
Czterech Szlachetnych Prawd: 1) Co jest szlachetną prawdą o cierpieniu? Narodziny są cierpieniem, starość jest cierpieniem, choroba jest cierpieniem, śmierć jest cierpieniem, żal i płacz, ból, smutek i rozpacz są cierpieniem; stowarzyszenie z tym co niechciane jest cierpieniem, nie uzyskanie tego czego się pragnie jest cierpieniem, w skrócie pięć agregatów objętych założeniem jest cierpieniem. (S 56:11)
2) Co jest szlachetną prawdą o powstaniu cierpienia? To pragnienie co odnawia istnienie i jest stowarzyszone z rozmiłowaniem i pożądaniem, rozmiłowując się to w tym to w tamtym, innymi słowy pragnienie zmysłowych przyjemności, pragnienie istnienia, pragnienie nie-istnienia. A gdzie to pragnienie powstaje i się rozwija? Gdziekolwiek jest to co wydaje się miłe i gratyfikujące, tam ono powstaje i się rozwija. (D22).
To z ignorancją jako warunkiem, determinacje dochodzą do istnienia, z determinacjami jako warunek, świadomość, ze świadomością jako warunek, imię-i-materia, z imieniem-i-materią jako warunek, sześcioraka baza, z sześcioraką bazą jako warunek, kontakt, z kontaktem jako warunek, uczucie, z uczuciem jako warunek, pragnienie, z pragnieniem jako warunek, założenie, z założeniem jako warunek, istnienie, z istnieniem jako warunek,narodziny, z narodzinami jako warunek, starość i śmierć dochodzą do istnienia, jak również żal, płacz, smutek i rozpacz, oto jak powstaje ta cała masa cierpienia To jest nazywane szlachetną prawdą o powstaniu cierpienia. (A3:61)
3) Co jest szlachetną prawdą o wstrzymaniu cierpienia? To zanik i wstrzymanie tego samego pragnienia, odrzucenie, uwolnienie, opuszczenie i wyrzeczenie się go. Ale gdzie to pragnienie jest porzucane i wstrzymane? Gdziekolwiek jest to co wydaje się miłe i gratyfikujące, tam ono jest porzucane i wstrzymane (D22).
Z zanikiem i wstrzymaniem ignorancji jest wstrzymanie determinacji, z wstrzymaniem determinacji, wstrzymanie świadomości, z wstrzymaniem świadomości, wstrzymanie imienia-i-materii, z wstrzymaniem imienia-i-materii wstrzymanie sześciorakiej bazy, z wstrzymaniem sześciorakiej bazy, wstrzymanie kontaktu, ze wstrzymaniem kontaktu, wstrzymanie uczucia, ze wstrzymaniem uczucia, wstrzymanie pragnienia, z wstrzymaniem pragnienia, wstrzymanie założenia, z wstrzymaniem założenia, wstrzymanie istnienia, ze wstrzymaniem istnienia wstrzymanie narodzin ze wstrzymaniem narodzin starość i śmierć zostają wstrzymane i również żal i płacz ból, smutek i rozpacz, oto jak dochodzi do wstrzymania tej całej masy cierpienia. To jest nazywane szlachetną prawdą o wstrzymaniu cierpienia. (A 3:61)
4) Co jest szlachetną prawdą o drodze prowadzącej do wstrzymania cierpienia? To ta Ośmioraka Szlachetna Ścieżka, mianowicie, właściwy pogląd, właściwa intencja, właściwa mowa, właściwe działanie, właściwe utrzymanie, właściwy wysiłek, właściwa koncentracja, i właściwa uważność.
Z tych Czterech Szlachetnych Prawd, szlachetna prawda o cierpieniu musi być spenetrowana z pełną wiedzą o cierpieniu, szlachetna prawda o powstaniu cierpienia, musi być spenetrowana przez porzucenie pragnienia, szlachetna prawda o wstrzymaniu cierpienia musi być spenetrowana przez realizację wstrzymania pragnienia; szlachetna prawda o drodze prowadzącej do wstrzymania cierpienia musi być spenetrowana przez realizację, utrzymanie przy istnieniu Ośmiorakiej Szlachetnej Ścieżki (S 36:11 i 29 -adaptacja-)
Te Cztery Szlachetna Prawdy są rzeczywiste a nie nierzeczywiste, nie inne niż takie jak się reprezentują. (S 56:27)
Nanamoli: Każda z Czterech Prawd przeanalizowana i definiowana ze szczegółami:
PIERWSZA
PRAWDA
Zostało powiedziane, że prawda o cierpieniu jest w skrócie pięcioma agregatami objętymi założeniem. Oto ich definicje.
Jakie jest pięć agregatów objętych założeniem? To agregat materialnej formy objęty założeniem, agregat uczucia objęty założeniem, agregat percepcji objęty założeniem, agregat determinacji objęty założeniem, agregat świadomości objęty założeniem. (D22)
Dlaczego mówi się forma? Bo jest deformowana (ruppati) oto dlaczego jest nazywana formą (rupa). Deformowana przez co? Przez zimno i gorąco, głód i pragnienie, przez kontakt z bąkami, komarami, wiatrem, słońcem i pełzającymi rzeczami. (S 22:79)
Co jest formą? To cztery wielkie elementy i wszelka forma z nich wyprowadzona przez zakładanie są nazywane formą (22:56).
Czym jest element ziemi? Element ziemi może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element ziemi? Cokolwiek wewnętrznego, należącego do niego, co solidne, to jest włosy głowy, paznokcie, zęby, skóra, mięso, ścięgna, kości, szpik kostny, nerki, serce, wątroba, śledziona, płuca, zawartość żołądka lub cokolwiek innego co wewnętrzne, co solidne, to jest nazywane wewnętrznym elementem ziemi. Teraz zarówno wewnętrzny element ziemi jak i zewnętrzny element ziemi to po prostu element ziemi... Czym jest element wody?. Element wody może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element wody? Cokolwiek wewnętrznego należącego do niego co z wodą, wodniste, to jest flegma, ropa, krew, pot, tłuszcz, łzy, ślina, mocz, lub cokolwiek co z wodą, wodniste, to jest nazywane wewnętrznym elementem wody. Teraz zarówno wewnętrzny element wody jak i zewnętrzny element wody to po prostu element wody. ... Czym jest element ognia? Element ognia może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element ognia? Cokolwiek wewnętrzne należące do niego co ogniem, co ogniste, przez co jest ogrzewany, spalany i przez co jest jedzone, pite, konsumowane i smakowane i staje się całkiem strawione, lub cokolwiek innego wewnętrznego należącego do niego co ogniem, co ogniste, to nazywane jest wewnętrznym elementem ognia. Teraz zarówno wewnętrzny element ognia jak i zewnętrzny element ognia to po prostu element ognia. ... Czym jest element powietrza? Element powietrza może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element powietrza? Cokolwiek wewnętrzne należące do niego co powietrzem, co wietrzne, to jest wiatry idące do góry, wiatry idące do dołu. wiatry w żołądku. wiatry w jelitach, wdech i wydech, lub cokolwiek innego co wewnętrzne, należące do niego co powietrzem, co wietrzne, to nazywane jest wewnętrznym elementem powietrza. Teraz zarówno wewnętrzny element powietrza jak i zewnętrzny element powietrza to po prostu element powietrza. Czym jest element przestrzeni? Element przestrzeni może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element przestrzeni? Cokolwiek wewnętrzne należące do niego co przestrzenią, przestrzenne, to jest dziury w uszach, nozdrza, wrota ust, ta aparatura przez którą to co jest jedzone, pite, konsumowane i smakowane, staje się pochłaniane i trzymane i przez którą jest wydalane tyłem, lub cokolwiek innego wewnętrznego, należącego do niego co przestrzenią, co przestrzenne, to nazywane jest wewnętrznym elementem przestrzeni. Teraz, zarówno wewnętrzny element przestrzeni jak i zewnętrzny element przestrzeni to po prostu element przestrzeni. (M 140)
Element przestrzeni nie jest nigdzie ustanowiony pozytywnie (M62).
Jakakolwiek forma czy to przeszła, przyszła czy obecna, w sobie czy zewnętrzna, toporna lub subtelna, podrzędna lub nadrzędna, odległa czy bliska co zainfekowana skazami i prowokująca założenie, to jest nazywane agregatem formy, objętym założeniem. (S 22:48).
Czemu mówi się uczucie? Jest odczuwane, dlatego mówi się uczucie. Odczuwane jako co? Odczuwane jako przyjemność, jako ból czy jako ani-ból-ani przyjemność (S22:79 M43).
Cokolwiek jest odczuwane cieleśnie lub mentalnie jako przyjemne i gratyfikujące jest przyjemnym uczuciem. Cokolwiek jest odczuwane cieleśnie lub mentalnie jako bolesne i raniące jest bolesnym uczuciem. Cokolwiek jest odczuwane cieleśnie lub mentalnie jako ani gratyfikujące ani raniące jest ani-bolesnym-ani-przyjemnym uczuciem. Przyjemne uczucie jest przyjemne gdy trwa, i bolesne gdy się zmienia, Bolesne uczucie jest bolesne gdy obecne i przyjemne gdy się zmienia. Ani-bolesne-ani-przyjemne-uczucie jest przyjemne z uwagi na wiedzę i bolesne przy braku wiedzy. (M44)
Jest sześć ciał uczucia: uczucie zrodzone z oko-kontaktu, ucho-kontaktu, z nosa-kontaktu, z języka-kontaktu, z ciała kontaktu, i z umysłu-kontaktu. (S 22:56)
Jakiekolwiek uczucie...co jest zainfekowane skazami i prowokujące założenie, to jest nazywane uczuciem objętym założeniem (S22:48).
Dlaczego się mówi percepcja? Postrzega, oto dlaczego jest nazywane percepcją. Postrzega co? Postrzega np niebieskie i żółte i czerwone i białe. (S22:79)
Jest te sześć ciał percepcji: percepcja (widzialnych) form, dźwięków, zapachów, smaków, dotyków, i idei (S22:56)
Jakakolwiek percepcja...co jest zainfekowana skazami i prowokująca założenie, to jest nazywane percepcją objętą założeniem (S22:48).
Dlaczego się mówi determinacje? Bo determinują determinowane. Co determinowanego one determinują? Materialna forma jako forma jest determinowana, to determinują, uczucie jako uczucie jest determinowane, to determinują, percepcja jako percepcja jest determinowana, to determinują, determinacje jako determinacje są determinowane, to determinują, świadomość jako świadomość jest determinowana, to determinują (S 22:79)
Trzy rodzaje determinacji; determinacja zasługi (jako działanie dojrzewające przyjemnością) determinacja przewiny (jako działanie dojrzewające bólem) determinacja niewzruszoności (jako działanie, mianowicie medytacja, która dojrzewa niematerialnym stanem istnienia, który tak długo jak trwa jest nieporuszony przez percepcję form, opór czy różnicowanie) (D33).
Trzy determinacje; wdech-i-wydech przynależą do ciała, te rzeczy są związane z ciałem, dlatego to determinacja ciała. Po uprzednim przemyśleniu i rozważeniu człowiek się wypowiada, oto dlaczego myślenie-i-rozważanie jest determinacją mowy. Percepcja i uczucie należą do świadomości, te rzeczy są związane ze świadomością, dlatego są one nazywane determinacją umysłu. (M44, M9)
Czym są determinacje? Jest sześć ciał (intencji) wyboru wśród widzialnych form, dźwięków, zapachów, smaków, dotyków i mentalnych obiektów. (S22:56)
Wybór nazywam działaniem. (A6:63)
Jakiekolwiek determinacje... co są zainfekowane skazami i prowokujące założenie te nazywają się determinacjami objetymi założeniem (S22:48)
Dlaczego mówi się „świadomość”? Bo poznaje, to dlatego jest nazywana świadomością. Poznaje co? Poznaje np gorzkie, kwaśne, pikantne, łagodne, słone i niesłone. (S 22:79).
Co świadomość poznaje? Poznaje np to co przyjemne, to co bolesne, to co ani-przyjemne-ani-bolesne (M43,140)
Jest te sześć ciał świadomości, świadomość-oka, świadomość-ucha, świadomość-nosa, świadomość-języka, świadomość-ciała, świadomość-umysłu (S 22:56)
Uczucie, percepcja i świadomość są połączone a nie rozłączone i nie jest możliwe odseparowanie ich od siebie w celu opisania ich różnych potencjalności; gdyż co ktoś czuje to postrzega a co ktoś postrzega to i poznaje. Przez samą świadomość umysłu odseparowaną odpięciu funkcji zmysłowych zewnętrzna baza nieskończonej przestrzeni jest do poznania tak: ”przestrzeń jest nieskończona”, baza nieskończonej świadomości jest do poznania tak: „świadomość jest nieskończona”; baza nicości może być do poznania tak: „tu nic nie ma”. Poznawana idea jest rozumiana dzięki oku zrozumienia (M43).
Świadomość opiera swe istnienie na dualności (dualności w sobie i zewnętrznej bazy dla kontaktu. (S35:23)
Jakakolwiek świadomość...co jest zainfekowana skazami i prowokująca założenie, to jest nazywane świadomością objętą założeniem (S22:48).
Pięć agregatów objętych założeniem mają pragnienie za swe korzenie... Cztery wielkie elementy (ziemia, woda, ogień, powietrze) są przyczyną i warunkiem dla opisania agregatu formy; kontakt jest przyczyną i warunkiem dla opisania agregatu uczucia, percepcji i determinacji. Imię-i-materia jest przyczyną i warunkiem dla opisania agregatu świadomości (S22:79).
DRUGA
PRAWDA O POWSTANIU CIERPIENIA
Oto
szczegółowe definicje drugiej szlachetnej prawdy:
Te pięć agregatów objętych założeniem ma pragnienie za swe korzenie... Zakładanie nie jest ani takie same jak pięć agregatów objętych zakładaniem, ani też jest czymś poza nimi. To pragnienie i pożądanie zawarte w nich jest zakładaniem (M109)
To dochodzi do istnienia gdy to jest; to powstaje z powstaniem tego. (M 38).
(W opisie w/p) Co jest starością? W różnych stanach istnienia, starość istot, ich podeszły wiek, łamliwość (zębów), siwizna (włosów), pomarszczenie (skóry) schyłek życia i osłabieni organów zmysłowych, oto co nazywa się starością. (M 9)
Zależnie od oka i widzialnych form, świadomość oka powstaje, zetknięcie tych trzech to kontakt, z kontaktem jako warunek uczucie; z uczuciem jako warunek pragnienie, oto jak dochodzi do powstania cierpienia, (to samo z uchem...umysłem) (S12:43)
Rozpalony pożądaniem, rozogniony nienawiścią, pomieszany złudzeniem, opanowany przez nie z obsesyjnym umysłem, człowiek wybiera na swą własną krzywdę, na krzywdę innych, na krzywdę obu, i doświadcza bólu i smutku. (A 3:55)
Istoty są właścicielami działań, spadkobiercami działań, działanie mają za swego przodka, działania za swą rodzinę działania za swe schronisko domowe, to działanie rozróżnia istoty na podrzędne i nadrzędne. (M135)
Czym jest stare działanie? Oko, ucho, nos, język, ciało, umysł są starym działaniem (już) zdeterminowanym i wybranym (co musi być doświadczone, do postrzeżenia) (S 12:37)
To wybór nazywam działaniem, to wybierając człowiek działa ciałem, mową i umysłem. Są działania, których dojrzenie będzie doświadczone w piekle i w świecie zwierzęcymi w królestwie duchów, wśród ludzi i istot w niebiańskim świecie. Działania dojrzewają na trzy sposoby, mogą dojrzeć tutaj i teraz, po ponownym pojawieniu się, lub w jakimś procesie życiowym ponad to. (A 6:63)
Działania podjęte pod wpływem pożądania czy nienawiści czy złudzenia, dojrzewają kiedykolwiek indywidualne ego jest generowane i gdziekolwiek te działania dojrzewają, tam ich dojrzewanie jest doświadczane, czy to tutaj i teraz czy w następnym pojawieniu się lub w pewnym procesie życiowym ponad to (A3:33)
Są cztery nieobliczalne, które nie mogą być obliczone i próba ich obliczenia prowadzi do frustracji szaleństwa. Jakie cztery? To obiektywne pole Buddów, obiektywne pole tego, kto trwa w medytacji (jhanie), dojrzewanie działania i kalkulacje na temat świata. (A 4:77)
Świat jest wiedziony przez umysł (S 1:72)
TRZECIA
PRAWDA O WSTRZYMANIU CIERPIENIA
Oto szczegółowe definicje trzeciej prawdy.
To nie dochodzi do istnienia, kiedy tego nie ma, to zanika ze wstrzymaniem tego (M38).
Zależnie od oka i widzialnych form, powstaje świadomość oka, zetknięcie tych trzech to kontakt, z kontaktem jako warunek powstaje to co jest odczuwane jako przyjemne, czy jako bolesne, czy jako ani-przyjemne–ani-bolesne. Jeżeli doświadczając kontaktu przyjemnego uczucia nie rozmiłowuje się, nie zaprasza, nie akceptuje tego, jeżeli dogłębne tendencje do pożądania już dłużej nie zalegają pod tym u niego, jeżeli doświadczając kontaktu bolesnego uczucia nie żali się czy nie lamentuje czy bije się w piersi, nie płacze, jeżeli dogłębne tendencje do oporu już dłużej nie zalegają pod tym u niego, jeżeli doświadczając kontaktu ani-bolesnego-ani-przyjemnego uczucia rozumie on takim jakim rzeczywiście są powstanie i zanik i gratyfikacja i rozczarowanie i ucieczka w przypadku tego uczucia i jeżeli dogłębne tendencje do ignorancji już dłużej nie zalegają pod tym u niego, wtedy rzeczywiście, by zakończył on cierpienie przez porzucenie dogłębnych tendencji do pożądania przyjemnego uczucia, przez eliminację dogłębnych tendencji do oporu przed bolesnym uczuciem, przez porzucenie dogłębnych tendencji do ignorowania ani-bolesnego-ani-przyjemnego uczucia: to możliwe. (M148)
Gdy pożądanie, nienawiść i złudzenie są porzucone, człowiek nie wybiera na swą własną szkodę czy szkodę innych czy obu. W ten sposób dochodzi do wygaszenia (Nibbany) tutaj i teraz, bez uskoku czasu, co zaprasza do inspekcji i jest naprowadzające i do doświadczenia przez mądrych (A 3:55)
Działania uczynione z nie-pożądania, nie-nienawiści, i nie-złudzenia, uczynione gdy pożądanie, nienawiść i złudzenie zanikły są porzucane, ucięte u korzenia, uczynione jak palmowy pieniek, usunięte, nie są więcej podmiotem dla przyszłego powstania. (A3:33).
Niematerialne stany są spokojniejsze niż materialne, wygaszenie jest spokojniejsze niż stany niematerialne. (Itv 73)
Jest ta baza gdzie nie ma ziemi, wody, ognia i powietrza czy bazy nieskończonej przestrzeni, czy bazy nieskończonej świadomości, czy bazy nicości, czy bazy ani-percepcji-ani-nie-percepcji, czy tego świata, czy innego świata, czy księżyca, czy słońca i nie mogę tam opisać ani przychodzenia ani odchodzenia ani stania, ani umierania, ani ponownego pojawiania się, nie ma to funkcji ani ewolucji ani wspomagania, jest to koniec cierpienia.
Trudno jest zobaczyć Niepodległe
Nie jest łatwo zobaczyć prawdę.
Wiedzieć to rozpoznać pragnienie
Widzieć to wyeliminować posiadanie.
Jest nie-zrodzone, nie-powstałe, nie-uczynione, nie-determinowane bo gdyby mnisi, nie było tego nie-zrodzonego, nie-powstałego, nie-uczynionego, nie-determinowanego ucieczka tutaj dla tego kto zrodzony, powstały, uczyniony, determinowany, byłaby nie do poznania. Ale skoro jest nie-zrodzone, nie-powstałe, nie-uczynione, nie-determinowane jest zatem i opisana ucieczka dla tego kto zrodzony, powstały, uczyniony i determinowany. (U8:1-3)
Są dwa elementy wygaszenia. Jakie dwa? Jest element wygaszenia z pozostałym rezultatem przeszłego założenia i element wygaszenia bez pozostałego rezultatu przeszłego założenia. Czym jest element wygaszenia z rezultatem przeszłego założenia? Tu mnich jest arahatem ze zniszczonymi skazami, który przeżył życie, uczynił co trzeba było uczynić, odłożył brzemię, osiągnął najwyższy cel, zniszczył więzy istnienia i który jest całkowicie wyzwolony przez finałową wiedzę. Jego pięć funkcji zmysłowych pozostaje i z uwagi na ich obecność ciągle będzie się stykał z miłym i niemiłym, ciągle doświadczał przyjemności i bólu. To wyczerpanie pożądania, nienawiści, i złudzenia w nim jest nazywane wygaszeniem z pozostałym rezultatem przeszłego założenia. A czym jest element wygaszenia bez rezultatu przeszłego zakładania? Tu mnich jest arahatem, który przeżył życie...i jest całkowicie wyzwolony przez finałową wiedzę. Wszystko w nim co odczuwane, gdyż nie rozmiłowuje się w tym, stanie się chłodne tu w tym życiu, to jest nazywane elementem wygaszeniem bez pozostałego rezultatu przeszłego założenia. (Itv 44)
To co jest wyczerpaniem pożądania, nienawiści i złudzenia jest nazywane wygaszeniem. (S 38:1)
Tak jak
płomień zdmuchnięty siłą wiatru
Upasivo, rzekł Zrealizowany
Znika i desygnacja nie ma już dla niego zastosowania
Tak też Milczący Mędrzec, uwolniony z imienia-ciała
Znika i desygnacja nie ma już u niego zastosowania
„Zatem gdy tak odszedł, czy już dłużej nie istnieje?
Lub jest uczyniony nieśmiertelnym na wieczność
Niech mędrzec łaskawie mi to wyjaśni
Ponieważ stan ten jest dla niego zrozumiały.
Nie ma określeń na tego kto tak odszedł
Upasivo, rzekł Zrealizowany
To przez co można by go opisać nie ma u niego
Gdzie wszystkie rzeczy się zniosły
Zniesione są również drogi słów (Sn 5:7)
Upasivo, rzekł Zrealizowany
Znika i desygnacja nie ma już dla niego zastosowania
Tak też Milczący Mędrzec, uwolniony z imienia-ciała
Znika i desygnacja nie ma już u niego zastosowania
„Zatem gdy tak odszedł, czy już dłużej nie istnieje?
Lub jest uczyniony nieśmiertelnym na wieczność
Niech mędrzec łaskawie mi to wyjaśni
Ponieważ stan ten jest dla niego zrozumiały.
Nie ma określeń na tego kto tak odszedł
Upasivo, rzekł Zrealizowany
To przez co można by go opisać nie ma u niego
Gdzie wszystkie rzeczy się zniosły
Zniesione są również drogi słów (Sn 5:7)
CZWARTA
PRAWDA O DRODZE
Czwarta szlachetna prawda jest Szlachetną Ośmioraką Ścieżką. Każdy z jej ośmiu komponentów wymaga oddzielnej definicji.
WŁAŚCIWY POGLĄD
Tak jak świt zapowiada i ogłasza wschód słońca, tak właściwy pogląd ogłasza i zapowiada penetrację Czterech Szlachetnych Prawd, takimi jakimi rzeczywiście są. (S 56:37)
Nanamoli: Właściwy pogląd ma wiele aspektów, rozpatrzymy je jeden za drugim, rozpoczynając od „dojrzewania działania” wiara w które w pewnych formach i z pewnymi zastrzeżeniami jest również podzielana przez inne nauczania.
Właściwy pogląd idzie pierwszy. Jak? Rozumie się błędny pogląd jako błędny pogląd i rozumie się właściwy pogląd jako właściwy pogląd. Jaki jest błędny pogląd? Pogląd, że nie ma nic danego, ofiarowanego czy poświęconego, nie ma owocu czy dojrzewania dobrych i złych działań, ani tego świata ani innego świata, ani matki ani ojca, ani pojawiających się istot, ani dobrych i cnotliwych pustelników i braminów, którzy sami osobiście zrealizowali przez bezpośrednią wiedzę i deklarują ten świat i inny świat: to błędny pogląd. Jaki jest właściwy pogląd? Są dwa rodzaje właściwego poglądu, jest ten zainfekowany skazami, który przynosi zasługi i dojrzewa esencją istnienia i jest właściwy pogląd szlachetnych, bez skaz, który jest ponad światowy i jest czynnikiem ścieżki. Jaki jest właściwy pogląd zainfekowany skazami, który przynosi zasługi i dojrzewa esencją istnienia? Pogląd, że jest to co dane, ofiarowane, czy poświęcone, że jest owoc czy dojrzewanie dobrych i złych działań, ten świat i inny świat, są matka i ojciec i pojawiające się istoty i dobrzy i cnotliwi pustelnicy i bramini, którzy sami osobiście zrealizowali przez bezpośrednią wiedzę i deklarują ten świat i inny świat, to właściwy pogląd zainfekowany skazami, który przynosi zasługi i dojrzewa esencją istnienia. A jaki jest właściwy pogląd szlachetnych? Jakiekolwiek zrozumienie, zrozumienie funkcji, czynnik oświecenia dociekania stanów, właściwy pogląd jako faktor ścieżki u tego kogo umysł jest uszlachetniony i bez skaz, kto posiada ścieżkę i kto utrzymuje ją przy istnieniu: to jest właściwy pogląd szlachetnych, bez skaz, który jest ponad światowy i jest czynnikiem ścieżki. (M117)
Nanamoli: I znów, Właściwy pogląd na współzależne powstanie – podstawową strukturę „nauki szczególnej dla Buddów” i pierwsze z nowych odkryć uczynionych przez Buddę. Nic nie może powstać bez wspomagania innych rzeczy od których egzystencja tego zależy.
Tathagata określił przyczynę
Warunkowo powstałych rzeczy
I także to co przynosi ich wstrzymanie.
Taka jest doktryna głoszona przez Wielkiego Mnicha
Czyste, nieskalane oko Dhammy powstało u niego: „Wszystko co jest podmiotem powstania jest podmiotem wstrzymania” (Vin Mv 1:23)
To dochodzi do istnienia, kiedy to jest, to powstaje z powstaniem tego. To nie dochodzi do istnienia, kiedy tego nie ma, z zanikiem tego to zostaje wstrzymane (M38).
Ten kto widzi współzależne powstawanie widzi Dhammę, ten kto widzi Dhammę widzi współzależne powstawanie. (M28)
Czy Tathagata pojawia się czy nie, ten element pozostaje, ta struktura rzeczy, ta pewność rzeczy, mianowicie specyficzne uwarunkowane. Tathagata odkrywa to. (S 12:20)
Gdyby zupełnie nie było narodzin, w żaden sposób, nigdzie...z niezaistnieniem narodzin, z wstrzymaniem narodzin, czy starość i śmierć dałyby się opisać? „Nie panie”. „Konsekwentnie to jest powód, źródło, powstanie, warunek dla starości i śmierci” (i tak samo z innymi parami formuły w/p) (D15)
Panie, właściwy pogląd, właściwy pogląd. Do czego odnosi się właściwy pogląd? - Ten świat Kaccana w większości zależy od dualizmu – od pojęcia istnienia i nie-istnienia. Ale dla tego kto widzi powstanie świata takim jakim w rzeczywistości jest, nie ma pojęcia nie-istnienia odnośnie co do świata. A dla tego kto widzi wstrzymania świata takim jakim w rzeczywistości jest z prawidłowym zrozumieniem, nie ma pojęcia istnienia odnośnie do świata. Ten świat Kaccana w większości jest powiązany przez zaangażowanie, założenie i przywiązanie i ten (ta jednostka) nie angażuje się czy nie zakłada tego zaangażowania i tego mentalnego stanowiska, przywiązania i tendencji: „moje ja”. To tylko cierpienie co powstaje i cierpienie co zostaje wstrzymane – na ten temat nie waha się on, ani nie ma wątpliwości i jego wiedza o tym jest niezależna od innych. W ten sposób Kaccana jest właściwy pogląd. Wszystko istnieje, to jedno ekstremum. Wszystko nie istnieje to drugie ekstremum. Bez polegania na tych ekstremach, Tathagata naucza Dhammy środkowej: To z ignorancją jako warunkiem, determinacje dochodzą do istnienia, z determinacjami jako warunek, świadomość, ze świadomością jako warunek, imię-i-materia, z imieniem-i-materią jako warunek, sześcioraka baza, z sześcioraką bazą jako warunek, kontakt, z kontaktem jako warunek, uczucie, z uczuciem jako warunek, pragnienie, z pragnieniem jako warunek, założenie, z założeniem jako warunek, istnienie, z istnieniem jako warunek, starość i śmierć dochodzą do istnienia, jak również żal, płacz, smutek i rozpacz, oto jak powstaje ta cała masa cierpienia. Ale z zanikiem i wstrzymaniem ignorancji jest wstrzymanie determinacji, z wstrzymaniem determinacji, wstrzymanie świadomości, z wstrzymaniem świadomości, wstrzymanie imienia-i-materii, z wstrzymaniem imienia-i-materii wstrzymanie sześciorakiej bazy, z wstrzymaniem sześciorakiej bazy, wstrzymanie kontaktu, ze wstrzymaniem kontaktu, wstrzymanie uczucia, ze wstrzymaniem uczucia, wstrzymanie pragnienia, z wstrzymaniem pragnienia, wstrzymanie założenia, z wstrzymaniem założenia, wstrzymanie istnienia, ze wstrzymaniem istnienia wstrzymanie narodzin ze wstrzymaniem narodzin starość i śmierć zostają wstrzymane i również żal i płacz ból, smutek i rozpacz, oto jak dochodzi do wstrzymania tej całej masy cierpienia. (S12:15)
Jeżeli zakłada się: „Ten kto tworzy cierpienie odczuwa je, będąc egzystującym od początku, jego cierpienie jest wytworzone przez niego”, wtedy wpada się w eternalizm. Ale jeżeli zakłada się: „Ten kto tworzy cierpienie jest innym niż ten kto je odczuwa, będąc dotkniętym przez bolesne uczucie jego cierpienie jest wytworzone przez innego” wtedy wpada się anihilicjonizm. Zamiast polegania na tych dwóch ekstremach, Tathagata wykłada Dhammę przez drogę środkową... (tj przez współzależne powstania i wstrzymanie) (S12:17)
Wszystkie istoty utrzymywane są przez pokarm. (S 12:63 M 38)
Nanamoli: Esencją właściwego poglądu jest jednakże zrozumienie Czterech Szlachetnych Prawd, które obejmują współzależne powstawanie i tworzą „naukę szczególną dla Buddów”. Są one przedmiotem pierwszego kazania.
Czym jest właściwy pogląd? To wiedza o cierpieniu, o powstaniu cierpienia, o wstrzymaniu cierpienia, o drodze prowadzącej do wstrzymania cierpienia, to jest nazywane właściwym poglądem. (S45:8; D22)
Cztery jadowite węże to imię dla czterech wielkich elementów (ziemi, wody, ognia i powietrza)
Forma jest jak pienista masa
Uczucia są jak wodne bąble
Percepcja jest jak pusty pień drzewa
A świadomość, co ukazuje syn słońca
Wydaje się niczym jak tylko kuglarską sztuczką. (S 22:95)
Sześć baz w sobie mogą być przedstawione jako pusta wioska, gdyż kiedykolwiek mądry człowiek bada je jako oko, ucho, nos, język, ciało, umysł, pojawiają się jako czcze i puste. Sześć zewnętrznych baz może być przedstawione jako nawiedzający wioskę rabusie, gdyż oko jest niepokojone miłymi i niemiłymi formami, ucho takim dźwiękami, nos takimi zapachami, język takimi smakami, ciało takimi dotykami i umysł takimi mentalnymi obiektami. (S35:197)
W
świecie widzę to pokolenie torturowane pragnieniem
istnienia
Żałośni ludzie jęczący w obliczu śmierci.
Ciągle pragnąc, mając nadzieję na jakiś rodzaj istnienia.
Zobacz jak drżą nad tym co nazywają jako „moje”
Jak ryby w błotnistych zakolach strumienia. (Sn 4:2)
Żałośni ludzie jęczący w obliczu śmierci.
Ciągle pragnąc, mając nadzieję na jakiś rodzaj istnienia.
Zobacz jak drżą nad tym co nazywają jako „moje”
Jak ryby w błotnistych zakolach strumienia. (Sn 4:2)
To jest najspokojniejszy, to jest najwyższy cel ze wszystkich, mianowicie uspokojenie wszystkich determinacji, uwolnienie się od wszelkiej esencji istnienia, wyczerpanie pragnienia, wstrzymanie, wygaszenie. A 10:60)
Nanamoli: I znów, właściwy pogląd na trzy generalne charakterystyki: nietrwałości, cierpienia i nie-ja, które wrażają na inny sposób to co współzależne powstawanie przedstawia strukturalnie. Są one podmiotem drugiego kazania.
Są trzy determinowane charakterystyki tego co determinowane, powstanie jest widoczne, zanik jest widoczny i zmiana tego co obecne, jest widoczna. Są trzy nie-determinowane charakterystyki tego co nie-determinowane, powstanie nie jest widoczne, zanik nie jest widoczny i zmiana tego co obecne nie jest widoczna. (A 3:47)
Kiedy rozumie się jak forma, uczucie, percepcja, determinacje i świadomość (itd z okiem etc) są nietrwałe to posiada się właściwy pogląd. (S 35:43)
Wszystko jest nietrwałe. A co jest tym wszystkim co jest nietrwałe? Oko jest nietrwałe, formy są nietrwałe, świadomość oka jest nietrwała, oko-kontakt jest nietrwały, cokolwiek jest odczuwane jako przyjemne, bolesne, ani-przyjemne-ani-bolesne, zrodzone z oko-kontaktu jest nietrwałe. Ucho etc.. Nos etc..Język etc... Ciało etc... Umysł jest nietrwały, mentalne obiekty są nietrwałe ...umysł-świadomość ...umysł kontakt... cokolwiek jest odczuwane... zrodzone z umysłu kontaktu jest nietrwałe (S 35:43).
Co jest nietrwałe jest cierpieniem, co jest cierpieniem, jest nie-ja. (S22:46)
Czy Tathagata pojawia się czy nie, ten element pozostaje, ta struktura rzeczy, ta pewność rzeczy: Wszystkie determinacje są nietrwałe, wszystkie determinacje są cierpieniem, wszystkie rzeczy są nie-ja. A (3:134)
Mnisi, ja nie dyskutuję ze światem, to świat dyskutuje ze mną. Ten kto ogłasza Dhammę nie dyskutuje z nikim na świecie. O czym mądry człowiek w świecie mówi, że tego nie ma, o tym ja również mówię, że tego nie ma; o czym mądry człowiek w świecie mówi, że to jest, o tym ja również mówię, że to jest. Mądry człowiek w świeci mówi, że nie ma trwałej, wiecznie stałej formy, która nie byłaby podmiotem zmiany i ja również mówię, że nie ma takiej. (I tak samo z pozostałymi czterema agregatami). Mądry człowiek w świecie mówi, że jest nietrwała forma, która jest cierpieniem i podmiotem zmiany i ja również mówię, że jest (I tak samo z pozostałymi czterema agregatami). (S22:94)
To ciało jest nietrwałe, determinowane i powstałe współzależnie. (S 36:7)
Byłoby lepiej dla niepouczonego zwykłego człowieka, żeby traktował jako ja to ciało, które jest utworzone w oparciu o cztery wielkie elementy, niż umysł. Dlaczego? Ponieważ to ciało może trwać rok, dwa sto lat; ale to co nazywane jest umysłem, mentalnością i świadomością powstaje różnorako przez noc i dzień tak jak małpa włócząca się po lesie łapie jedną gałąź i puszcza ją, chwytając następną. (S 12:51)
Owocnym jakim jest akt dawania ... jednak ciągle bardziej owocne jest z zaufaniem w sercu udać się po schronienie w Buddzie, Dhammie i Zgromadzeniu i podjąć przestrzegania pięciu etycznych wskazań. Owocnym jakim to jest... jednak jest ciągle bardziej owocne utrzymać przy istnieniu przyjazność, na tak długo jak trwa wydojenie krowy. ... owocnym jakim to jest...jednak jest ciągle bardziej owocne utrzymanie przy istnieniu percepcji nietrwałości na tak długo jak skinięcie palcem (A9:20 skondensowane).
Ktokolwiek rozmiłowuje się w oku, etc rozmiłowuje się w cierpieniu. I nie będzie wolny od cierpienia, powiadam. (S 35:19).
Co jest dojrzewaniem cierpienia? Gdy ktoś jest przytłoczony i jego umysł ulega obsesji przez cierpienie, albo żali się i lamentuje bijąc się w piersi, płacze stając się zaniepokojony, lub inaczej, podejmuje się poszukiwań na zewnątrz: „Kto tu zna słowo, dwa słowa na wstrzymanie cierpienia?” Powiadam, że cierpienie dojrzewa albo konfuzją albo poszukiwaniem. (A 6:63)
Wszelka forma, percepcja, determinacje, świadomość, jakiegokolwiek rodzaju, czy to przeszła, przyszła czy teraźniejsza, w sobie czy zewnętrzna, toporna lub subtelna, podrzędna czy nadrzędna, daleka czy bliska, powinna być uważana za taką jaką w rzeczywistości jest: „To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja”. (S 22:59)
To w świecie przez co postrzega się świat i wyobraża wyobrażenia o świecie jest nazywane „światem” w dyscyplinie Szlachetnych. A co jest tym w świecie, przez co się postrzega się świat i wyobraża wyobrażenia o świecie? To oko, ucho, nos, język, ciało i umysł. (S 35:82).
Pusty świat, pusty świat, panie, w jaki sposób świat jest pusty? To dlatego, że jest pusty od ja i tego co należy do ja, mówi się, „pusty świat” Anando. A co jest puste od ja i tego co należy do ja? Oko... formy...świadomość oka, kontakt-oka...jakiekolwiek uczucie czy to przyjemne czy bolesne czy ani-przyjemne-ani-bolesne zrodzone z kontaktem-umysłu, jest puste od ja i tego co należy do ja. (S 35:85)
Kiedy mnich trwa z umysłem wzmocnionym przez percepcję nietrwałości, jego umysł odsuwa się, oddala, wycofuje od zdobyczy, honoru i uznania... gdy trwa z umysłem wzmocnionym przez percepcję cierpienia w nietrwałości, to ustanawia się u niego wyraźna percepcja lęku, braku, indolencji, bezproduktywności, zaniedbania, zbłądzenia w dewocji jako o mordercy z zatrutą bronią. Kiedy trwa z umysłem wzmocnionym przez percepcję "nie ja" w cierpieniu, jego umysł pozbywa się wyobrażeń, traktujących to ciało ze świadomością i ze wszystkimi zewnętrznymi znakami (w terminach „ja” i „moje”)i ze wszystkimi zewnętrznymi znakami. (S 17:46).
Nanamoli: Zracjonalizowana „teoria o ja” która jest nazywana, niezależnie od formy w jakiej występuje zarówno „poglądem jak i więzem” bazuje na subtelnym fundamentalnym zniekształceniu mającym miejsce w akcie postrzegania wyobrażenia „jestem”, które jest więzem ale nie poglądem. Teorie o "ja" mogą być sformułowane lub też nie, ale jeżeli są, nie mogą one być opisane dokładnie bez odniesienia się do pięciu agregatów. Z takiego powodu mogą one, gdy opisywane, wszystkie być zredukowane do jednego z typów poglądów nazywanego poglądem na osobowość, co jest wykazane schematycznie. Wszystkie te poglądy poniechane są przez wchodzącego w strumień, choć wyobrażenie „jestem” dalej jest u niego obecne.
Jak dochodzi do poglądu na osobowość? Tu niepouczony przeciętny człowiek, nieszanujący szlachetnych i nie obeznany z ich Dhammą i Dyscypliną... widzi formę jako ja lub ja jako posiadające formę lub formę w ja lub ja w formie (i tak samo z pozostałymi czterema agregatami: uczuciem, percepcją, determinacjami i świadomością) Dobrze pouczony szlachetny uczeń nie robi tego”. (M 44 M109)
Niepouczony zwykły człowiek nie szanujący szlachetnych, bezkrytycznie skierowuje uwagę w ten sposób: „Byłem w przeszłości?” „Nie byłem w przeszłości?” „Czym byłem w przeszłości?” „Jak byłem w przeszłości?” „Będąc czym czym się stałem w przeszłości?” „Będę w przyszłości?” „Nie będę w przyszłości?” „Czym będę w przyszłości?” „Jak będę w przyszłości?” „Będąc czym czym się stanę w przyszłości?” Lub jeszcze zastanawia się on teraz nad obecnie powstałym okresem: „Jestem?” „Nie jestem?” „Czym jestem?” „Jak jestem?” „Skąd te stworzenie pochodzi?” „Dokąd zmierza?” (M2).
Mnisi, są dwa rodzaje poglądów i kiedy bogowie i ludzie się ich uchwytują pewni grzęzną a pewni idą za daleko, to tylko ci z wglądem widzą. A jak niektórzy grzęzną? Bogowie i ludzie kochają istnienie, rozmiłowują się w istnieniu, cieszą się istnieniem, kiedy jest im wykładana Dhamma o wstrzymaniu istnienia, ich serca nie pokładają w niej zaufania, nie stają się stabilne i zdecydowane. I tak niektórzy grzęzną. A jak pewni idą za daleko? Niektórzy są zawstydzeni, upokorzeni i zdegustowani tym samym istnieniem i patrząc w przód ku nie-istnieniu w ten sposób: „Panowie, po rozpadzie ciała te ja jest ucięte, zanihilowane i po śmierci nie istnieje, to najspokojniejsze, to najwyższy cel, to jest rzeczywistość”, i tak niektórzy idą za daleko. A jak ci z wglądem widzą? Tu mnich widzi cokolwiek doszłego do istnienia jako doszłe do istnienia. Widząc w ten sposób wszedł on na drogę do beznamiętności w stosunku do tego, drogę do zaniku i wstrzymania pożądania tego. Tak widzi ten z wglądem. (Itv49).
Mnisi, własność którą ktoś mógłby posiadać, która byłaby trwała, wieczna... czy widzicie jakąś taką własność?” -”Nie panie”... „Teoria o ja chwytając się której ktoś mógłby nie napotkać żalu i ... rozpaczy gdy się jej uchwycił, czy widzicie jakąś taką teorię?” -Nie panie”- ... Pogląd jako wsparcie, który ktoś mógłby wziąć jako wsparcie, który nigdy nie spowodowałby żalu i...rozpaczy u tego kto wziął go jako wsparcie, czy widzicie taki pogląd? „Nie Panie”. „Mnisi, z istnieniem ja byłoby też to co do ja należy?” „Tak panie” „A z istnieniem własności byłoby także istnienie ja?” „Tak panie” „Mnisi ja i to co do ja należy będąc niepoznawane jako prawdziwe i ustanowione, to czy ten pogląd 'To jest świat, to jest ja; po śmierci będę trwały wieczny i odseparowany od idei zmiany, wytrwam tak długo jak wieczność' – nie byłby perfekcyjnie czystą ideą głupców?” „Jakże by nie, Panie? To byłaby perfekcyjnie czysta idea głupców”. (M 22)
Kiedykolwiek jacyś pustelnicy i bramini widzą "ja" w jego rozlicznych formach, wszyscy oni widzą pięć agregatów założenie lub też jeden z nich. Tu niepouczony zwykły człowiek nieszanujący szlachetnych, widzi formę jako ja, lub ja posiadające formę lub formę w ja lub ja w formie ( i tak samo z pozostałymi czterema agregatami) I tak ma on to zracjonalizowane widzenie i ma on również tą (fundamentalną) postawę „ja jestem” ale tak długo jak jest postawa „ja jestem” jest organizacja pięciu funkcji, oka, ucha, nosa, języka i ciała. I tak jest umysł i są idee i jest element ignorancji. Gdy niepouczony zwykły człowiek jest dotknięty przez uczucie zrodzone z kontaktu ignorancji, pojawia się mu „ja jestem”, „ja jestem tym” i „ja będę”, „ja nie będę” i „ja będę materialny” i „ja będę niematerialny” i „ja będę postrzegający” i „ja będę niepostrzegający”i „ja będę ani-postrzegający-ani-niepostrzegający”. Ale w przypadku dobrze pouczonego szlachetnego ucznia gdy pięć funkcji pozostaje takimi jakimi są, jego ignorancja o nich jest porzucona i prawdziwa wiedza powstaje. Z tym już dłużej nie pojawia mu się „ja jestem”... czy „ja będę ani-postrzegający-ani-niepostrzegający”. (S 22:47)
Nanamoli: Zwykły człowiek jest nieświadomy subtelnej fundamentalnej postawy, dogłębnej tendencji czy wyobrażenia „jestem”. Skłania go ona przy postrzeganiu perceptu do automatycznego i symultanicznego wyobrażania w terminach „ja” zakładając relację „ja” z perceptem jako identycznego z nim czy jako zawarcie w jego obrębie czy jako separację od niego lub jako posiadanie perceptu. Ta postawa, te wyobrażenia są odsunięte dopiero wraz z osiągnięciem poziomu arahata, nie przedtem (Patrz M1, M49)
„Jestem” jest wyprowadzone, nie niewyprowadzone, wyprowadzone z formy, uczucia, percepcji, determinacji i świadomości. (S 22:83)
Gdy jakiś pustelnik czy bramin z formą (i resztą ) które są nietrwałe, cierpieniem i podmiotem zmiany, widzi tak: „Jestem najlepszy” czy „jestem równy” czy „jestem gorszy” czym że to jest jak nie ślepotą na rzeczywistość. (S22:43)
Pytany przez starszych, starszy Khemaka rzekł: Nie widzę w tych pięciu agregatach założenia żadnego "ja" czy tego co należy do "ja"... A jednak nie jestem arahatem, ze zniszczonymi skazami. Przeciwnie, ciągle posiadam postawę ”ja jestem”odnośnie tych pięciu agregatów założenia chociaż nie widzę „ja jestem tym” odnośnie do nich... Nie mówię „ja jestem formą” czy „ja jestem uczuciem” czy „ja jestem percepcją” czy „ja jestem determinacjami” czy „ja jestem świadomością” ani nie mówię, że jestem poza formą...poza świadomością; a jednak ciągle posiadam postawę „ja jestem” do tych pięciu agregatów objętych utrzymywaniem, chociaż nie widzę „ja jestem tym” w odniesieniu do nich. Chociaż szlachetny uczeń mógł porzucić pięć bardziej bezpośrednich więzów (patrz niżej) ciągle jego wyobrażenie „ja jestem” pragnienie „ja jestem”, dogłębna tendencja „ja jestem” odnośnie do pięciu agregatów objętych założeniem pozostaje nie porzucona. Dalej jeżeli trwa kontemplując powstanie i upadek tak: Taka jest forma, takie jej powstanie, taki zanik (i to samo z pozostałymi czterema), to przez to jego wyobrażenie „ja jestem” ostatecznie zostaje obalone. (S 22:89)
Nanamoli: W końcu dochodzimy do dziesięciu więzów, które są progresywnie niszczone w czterech stopniach realizacji.
Niepouczony zwykły człowiek, nieszanujący szlachetnych, żyje z sercem opanowanym i zniewolonym przez pogląd na osobowość, niepewność, przywiązanie do obrzędów i rytuałów, przez pożądanie zmysłowości i przez złą wolę i nie widzi on jak od nich uciec gdy powstają; i te gdy stają się nawykami i pozostają niewykorzenione u niego są nazywane pięcioma bardziej bezpośrednimi więzami. (M64)
Pięć bardziej odległych więzów to pożądanie materii, pożądanie niematerialnego, wyobrażenie (”jestem”) niepokój i niewiedza. (D 33)
Są mnisi, którzy z wyczerpaniem (pierwszych) trzech więzów wkroczyli w strumień i nie są narażeni na piekło, pewni słuszności z oświeceniem jako przeznaczenie. Są mnisi, którzy z wyczerpaniem trzech więzów i zmniejszeniem pożądania, nienawiści i złudzenia są raz-powracającymi, powróciwszy raz na ten świat uczynią koniec cierpieniu. Są mnisi, którzy ze zniszczeniem pięciu bardziej bezpośrednich więzów są destynowani ku ponownemu pojawieniu się gdzieś indziej i osiągnięcia tam Nibbany, nigdy w międzyczasie nie powracając na ten świat. Są mnisi, którzy są arahatami z wyczerpanymi skazami, którzy przeżyli święte życie, zrobili to co było do zrobienia, odłożyli brzemię i osiągnęli najwyższy cel, zniszczyli więzy istnienia i którzy są całkowicie wyzwoleni przez finałową wiedzę. (M118)
To co wyczerpaniem pożądania, nienawiści i złudzenia jest poziomem arahata. (S 38:2)
Kiedy mnich podróżuje po wielu krajach, uczeni ludzie będą zadawać mu pytania. Uczeni i dociekliwi ludzie spytają; „Co mówi nauczyciel czcigodnego, co ogłasza?” Słusznie odpowiadając możecie odpowiedzieć:”Usunięcia ochoty i pożądania” A jeżeli będziecie spytani ”usunięcia ochoty i pożądania w stosunku do czego?” możecie odpowiedzieć „Usunięcia ochoty i pożądania formy (i reszty) i jeżeli będziecie pytani „ale jakie niebezpieczeństwo widzicie w tych rzeczach?” możecie odpowiedzieć: „Kiedy osoba nie jest bez pożądania i chuci i miłości i głodu i gorączki i pragnienia tych rzeczy wtedy z ich zmianą i odmienieniem żal płacz i ból i smutek i rozpacz powstają u niej”. I jeżeli będziecie zapytani, „A jaką korzyść widzicie czyniąc tak?” Możecie odpowiedzieć: „Kiedy osoba jest wolna od pożądania chuci i miłości i głodu i gorączki i pragnienia formy, uczucia percepcji, determinacji i świadomości to z ich zmianą i odmiennością ani żal ani lament, ból, smutek i rozpacz nie powstają u niej”. (S 22:2)
WŁAŚCIWA INTENCJA
Czym jest właściwa intencja? To intencja wyrzeczenia, intencja nie-złej woli, intencja nie-okrucieństwa, to nazywa się właściwą intencją (S45:8 D22).
Kiedy szlachetny uczeń jasno widzi takimi jakimi właściwie są zmysłowe przyjemności, jak małą zapewniają gratyfikację i jak wiele cierpienia i rozpaczy i jak wielkie tkwi w nich niebezpieczeństwo i kiedy osiąga szczęście i przyjemność całkowicie odrębne od zmysłowych przyjemności, oddzielonych od niekorzystnych rzeczy, lub coś bardziej spokojne niż to, nie jest już dłużej zainteresowany zmysłowymi pragnieniami. (M14)
Nawet jeżeli bandyci brutalnie potną jego ciało na kawałki, dwuręczną piłą, ten kto podejmie z tego powodu nienawiść w swym sercu, nie będzie podążał za mym nauczaniem (M21).
Nie wybiera on na swą własną szkodę czy na szkodę innych czy na szkodę obu. (M13)
WŁAŚCIWA MOWA
Nanamoli: Dwa czynniki, właściwy pogląd i właściwa intencja razem tworzą zrozumienie (pańńa). Trzecim czynnikiem jest właściwa mowa.
Czym jest właściwa mowa? Powstrzymaniem się od kłamstwa, raniącej mowy, obrazy i obmowy, to nazywane jest właściwą mową (S45:8 D22)
Tu ktoś porzuca kłamstwo, gdy wezwany do sądu czy na spotkanie, czy ze swymi krewnymi czy w obecności królewskiej rodziny, pytany jako świadek tak: „Dobry człowieku, powiedz co wiesz” i wtedy nie wiedząc mówi on ”nie wiem”, wiedząc mówi „wiem” nie widząc mówi „nie widzę” widząc mówi ”widzę”. Nie mówi w pełni świadomie kłamstw na swoją korzyść czy dla korzyści innego czy dla własnej korzyści czy dla jakiegoś drobnego światowego celu. Porzuca on raniącą mowę, jako ten co ani nie powtarza gdzie indziej co usłyszał tu, w celu wytworzenie podziałów ani nie powtarza tego co usłyszał gdzie indziej w celu wytworzenia tu podziałów tu, jest tym kto pojednuje podzielonych, promotorem przyjaźni, cieszącym się zgodą radującym się zgodą, rozmiłowanym w zgodzie, staje się mówcą słów które promują zgodę. Porzuca obrazę, staje się mówcą takich słów, które są niewinne, przyjemne dla ucha i chciane, trafiających do serca, łagodnych, pożądanych przez wielu i drogich dla wielu. Porzuca obmowę, jako ten kto mówi to co rozsądne, faktyczne, dobre i jest Dhammą i Dyscypliną, mówi wyważone słowa warte zapamiętania, mądre, określone i połączone z dobrem (M41).
WŁAŚCIWE DZIAŁANIE
Czym jest właściwe działanie? Powstrzymanie się od zabijania żywych istot, kradzieży, błędnego seksualnego prowadzenia się, to nazywamy właściwym działaniem (S45:8 D22).
Kiedy świecki wyznawca posiada pięć rzeczy, żyje komfortowo w swym domu i znajdzie się w niebie tak pewnie jak gdyby miał tam zostać zaprowadzony i umieszczony. Jakie pięć? Powstrzymuje się on od zabijania żywych istot, od zabierania tego co nie dane, od błędnego seksualnego prowadzenia się, od mówienia kłamstw i od używania likierów, wina i sfermentowanych napojów. (A 5:172-173).
WLAŚCIWE UTRZYMANIE
Czym jest właściwe utrzymanie? Tu szlachetny uczeń porzuca błędne utrzymanie i utrzymuje się we właściwy sposób. (S 45:8 D22)
Intrygowanie, namawianie, podpowiadanie, deprecjonowanie, pogoń za zyskiem, to nazywa się błędnym utrzymaniem (dla mnichów) (M 117).
Jest pięć rodzajów handlu, których świecki wyznawca powinien unikać. Jakie pięć? to handel bronią, żywymi istotami, mięsem, alkoholem i trucizną. (A 5 177)
WŁAŚĆIWY WYSIŁEK
Nanamoli: Właściwa mowa, działanie, i utrzymanie stanowią grupę „cnót” (sila) Są one znane jako wstępne stopnie na ścieżce dalej idzie szósty czynnik, właściwy wysiłek.
Co jest właściwym wysiłkiem? Tu mnich pobudza pragnienie by nie powstały niepowstałe złe niekorzystne stany i w celu czego wzmaga on wysiłek, pobudza energię, ćwiczy swój umysł i wysila się. Pobudza on pragnienie by porzucić powstałe złe niekorzystne stany, w celu czego wzmaga on wysiłek... Pobudza on pragnienie kontynuacji, nie deprecjacji, wzmocnienia, utrzymania przy istnieniu i doskonalenia powstałych korzystnych stanów, w celu czego wzmaga on wysiłek, pobudza energię, ćwiczy umysł i wysila się, to jest nazywane właściwym wysiłkiem S 45:8 D22
WŁAŚCIWA UWAŻNOŚĆ
Czym jest właściwa uważność? Tu mnich trwa kontemplując ciało jako ciało, pilny, całkowicie rozważny, uważny, odłożywszy światową pożądliwość i smutek. Trwa kontemplując uczucia jako uczucia, pilny... trwa kontemplując świadomość jako świadomość pilny... Trwa kontemplując mentalne obiekty jako mentalne obiekty, pilny, całkowicie rozważny i uważny, odłożywszy światową pożądliwość i smutek. To nazywane jest właściwą uważnością.
A jak mnich kontempluje ciało jako ciało? Tu mnich udaje się do lasu czy korzenia drzewa, czy pustej chaty, siada ze skrzyżowanymi nogami z wyprostowanym ciałem, ustanawiając uważność przed sobą, zawsze uważny wdycha, uważny wydycha. Wdychając długo rozumie on „Wdycham długo”, Wydychając długo rozumie on „Wydycham długo”, Wdychając krótko rozumie on „Wdycham krótko”. Wdychając krótko rozumie on „Wdycham krótko”. Trenuje on tak „Będę wdychał doświadczając całego ciała, trenuje on tak „Będę wydychał doświadczając całego ciała. Trenuje on tak „Będę wdychał uspokajając cielesne procesy”, trenuje on tak „Będę wydychał uspokajając cielesne procesy” Tak jak zręczny tokarz lub jego pomocnik kiedy czyni długi obrót rozumie ”czynię długi obrót” lub kiedy czyni krótki obrót rozumie „czynię krótki obrót” tak też wdychając długo rozumie on: „Wdycham długo” wydychając długo rozumie on: „Wdycham długo”... uspokajając cielesne procesy.
Wgląd
W ten sposób trwa kontemplując ciało jako ciało w sobie lub trwa kontemplując ciało jako ciało zewnętrznie, lub trwa kontemplując ciało w sobie i zewnętrznie. Lub jeszcze trwa kontemplując w ciele czynniki jego powstania lub trwa kontemplując w ciele czynniki jego zaniku lub trwa kontemplując w ciele czynniki jego powstania i zaniku. Lub jeszcze uważność że „jest ciało” zostaje ustanowiona u niego na poziomie czystej wiedzy i pamiętania (o ciele) podczas gdy trwa on niezależnie, nie chwytając się niczego w świecie. Oto jak mnich trwa kontemplując ciało jako ciało.
Cztery postawy
I znów mnich gdy idzie, rozumie „idę” gdy stoi rozumie „stoję” gdy siedzi rozumie „siedzę” gdy leży rozumie „leżę” czy jakkolwiek jego ciało jest ułożone, rozumie on je takim. Kontemplując ciało w sobie, ciało zewnętrznie, ciało w sobie i zewnętrznie, trwa on kontemplując czynniki powstania ciała, czynniki zaniku ciała, czynniki powstania i zaniku ciała, czy uważność, że „jest ciało” zostaje ustanowiona u niego na poziomie czystej wiedzy i pamiętania (o ciele) podczas gdy trwa on niezależnie, nie chwytając się niczego w świecie. Również i tak mnich trwa kontemplując ciało jako ciało.
Pełna rozważność
I znów mnich jest tym, który działa z pełną rozwagą gdy porusza się tu i tam, który działa z pełną rozwagą, gdy patrzy na i obok, który działa z pełną rozwagą zginając się i rozciągając który działa z pełną rozwagą nosząc połatany płaszcz, miskę i szaty, który działa z pełną rozwagą gdy je, pije, żuje i smakuje, który działa z pełną rozwagą opróżniając jelita, oddając mocz, który działa z pełną rozwagą gdy idzie, stoi, siedzi, zasypia, budzi się, mówi i zachowuje milczenie. ...
I znów mnich przegląda to samo ciało od podeszew stóp do włosów na czubku głowy, jako pełne wielu rodzajów nieczystości, tak oto: w tym ciele są włosy głowy, włosy ciała, paznokcie, zęby, skóra, mięso, ścięgna, kości szpik kostny, nerki, serce, wątroba, przepona, śledziona, płuca, jelita duże i małe, krtań, smarki, łajno, żółć, ropa, krew, pot, tłuszcz, łzy, łój, ślina, płyn w stawach i mocz. Tak jakby był tam worek otwarty z obu stron pełen wszelkich rodzajów ziarna takiego jak górski ryż, czerwony ryż, biały ryż, fasola, groch, proso i człowiek o dobrym wzroku otworzyłby go i przeglądał tak: to jest górski ryż, to czerwony ryż, to biały ryż, to fasola, to groch, to proso tak też mnich przegląda te ciało... ...
I znów w jakiejkolwiek ciało jest pozycji, jakkolwiek ułożone, mnich przegląda to samo ciało (składające się z elementów) tak oto: w tym ciele jest element ziemi, element wody, element ognia i element powietrza. Tak jakby zręczny rzemieślnik lub jego pomocnik zabił krowę i siedział z nią u skrzyżowania dróg, pokrojoną na kawałki, tak też w jakiejkolwiek ciało jest pozycji... ...
I znów mnich ocenia to samo ciało jak gdyby patrzył na szczątki ciała porozrzucane na terenie cmentarnym, martwe jeden dzień, dwa dni, martwe trzy dni, opuchniętą, bladą, jątrzącą się materię tak oto: to ciało również jest tej samej natury, będzie takie samo, nie ominie je ten los...I znów mnich ocenia to samo ciało jak gdyby patrzył na szczątki ciała porozrzucane na terenie cmentarnym, pożerane przez kruki, sępy, psy, szakale, rozliczne rodzaje robaków, tak oto: to ciało również jest tej samej natury, będzie takie samo, nie ominie je ten los...I znów mnich ocenia to samo ciało jak gdyby patrzył na szczątki ciała porozrzucane na terenie cmentarnym: szkielet z mięsem i krwią trzymający się razem dzięki ścięgnom tak oto: to ciało również jest tej samej natury, będzie takie samo, nie ominie je ten los... I znów mnich ocenia to samo ciało jak gdyby patrzył na szczątki ciała porozrzucane na terenie cmentarnym: szkielet bez mięsa i krwi tak oto: to ciało również jest tej samej natury, będzie takie samo, nie ominie je ten los...I znów mnich ocenia to samo ciało jak gdyby patrzył na szczątki ciała porozrzucane na terenie cmentarnym: kości bez ścięgien, porozrzucane w rożnych kierunkach, tu kość ręki, tu kość stopy, tu kość uda, tu kość biodra, tu kręgosłup, tu kość piersiowa, tu kość dłoni, tu kość ramienia, tu kość szyi, tu szczęka, tu zęby, tu czaszka... I znów mnich ocenia to samo ciało jak gdyby patrzył na szczątki ciała porozrzucane na terenie cmentarnym: pobielałe kości koloru muszli...kości zebrane razem, starsze niż rok...zgniłe kości, zakurzone pyłem... W ten sposób trwa on kontemplując ciało jako ciało w sobie lub trwa kontemplując ciało jako ciało zewnętrznie, lub trwa kontemplując ciało jako ciało w sobie i na zewnątrz. (M10, D22)
Mnisi, wyłożę wam powstanie i zanik czterech podstaw uważności, ciało ma pokarm za swe powstanie i zanika ze wstrzymaniem pokarmu, uczucia mają kontakt za swe powstanie i zanikają ze wstrzymaniem kontaktu, świadomość ma imię-i-materię za swe powstanie i zanika ze wstrzymaniem imienia-i-materii, mentalne obiekty mają skierowanie uwagi za swe powstanie i zanikają ze wstrzymaniem skierowania uwagi (S 47:42)
Wszystkie rzeczy mają pragnienie za swe korzenie, skierowanie uwagi zapewnia im istnienie, kontakt jest ich powstaniem, uczucia ich miejscem spotkania, koncentracja konfrontacją z nimi, zrozumienie jest z ich najwyższe a wyzwolenie jest ich sednem (A 8:83).
By ochraniać siebie, cztery podstawy uważności powinny być kultywowane, by ochraniać innych, cztery podstawy uważności powinny być kultywowane. Ten kto ochrania siebie, ochrania innych, kto ochrania innych, ochrania siebie (S 47 19).
WŁASCIWA KONCENTRACJA
Czym jest właściwa koncentracja?
Po porzuceniu pięciu przeszkód co osłabiają umysł, całkowicie odłączony od zmysłowych pragnień, odłączony od niekorzystnych rzeczy, wkracza i trwa w pierwszej jhanie z towarzyszącymi temu myśleniem i rozważaniem i z błogością i przyjemnością zrodzonymi z odosobnienia. Czyni błogość i przyjemność zrodzoną z odosobnienia przesiąkającą, wznoszącą się, wypełniającą i rozciągającą się po całym ciele, tak, że nie ma miejsca w jego ciele gdzie nie dotarłaby błogość i przyjemność zrodzona z odosobnienia. Tak jak zręczny łaziebny lub jego pomocnik gromadzi mydlany puder w metalowym basenie i stopniowo spryskuje go wodą, mieszając aż wilgoć całkowicie przesiąknie puder, namoczy go i rozejdzie się po nim na zewnątrz i do wewnątrz, choć sam w sobie puder nie staje się wodnisty, tak też mnich czyni błogość i przyjemność zrodzoną z odosobnienia przesiąkającą, wznoszącą się, wypełniającą i rozciągającą się po całym ciele.
I znów z uspokojeniem myślenia i rozważania wkracza on i trwa w drugiej jhanie z pewnością siebie i zjednoczeniem umysłu, bez myślenia i rozważania z błogością i przyjemnością zrodzoną z koncentracji... Tak jak gdyby było jezioro, którego wody byłyby zasilane podziemnym źródłem nie mając dopływów ze wschodu, z zachodu, północy czy południa, ani też nie zasilane od czasu do czasu deszczem, to zimny nurt wody z podziemnego źródła uczyniłby zimną wodę przenikającą, wznoszącą się, wypełniającą, rozchodzącą się po całym jeziorze i nie byłoby niczego w całym jeziorze gdzie nie dotarłaby zimna woda, tak też mnich czyni błogość i przyjemność zrodzoną z odosobnienia przesiąkającą, wznoszącą się, wypełniającą i rozciągającą się po całym ciele.
I znów z zanikiem błogości trwa on w równowadze, uważny i całkowicie rozważny, ciągle odczuwając przyjemność cielesną wkracza on i trwa w trzeciej jhanie o której szlachetni mówią: „Ten ma przyjemne trwanie, kto zrównoważony i uważny” Czyni on przyjemność pozbawioną błogości przesiąkającą, wznoszącą się, wypełniającą i rozciągającą się po całym ciele. Tak jak w wodnym liliowym stawie czy stawie białych lotosów, czy stawie czerwonych lotosów pewne lilie czy białe lotosy, czy czerwone lotosy rodzą się pod wodą, nie wystając ponad powierzchnię wody, nie wychodząc ponad wodę, rozwijają się pod wodą i zimna woda przenika, opływa wypełnia i rozciąga się po nich, tak też mnich czyni przyjemność zrodzoną z odosobnienia przesiąkającą, wznoszącą się, wypełniającą i rozciągającą się po całym ciele.
I znów z porzuceniem przyjemności i bólu po uprzednim zaniku radości i smutku, wkracza on i trwa w czwartej jhanie, charakteryzującej się ani-bólem-ani-przyjemnością i czystością umysłu dzięki równowadze. Siedzi on z czystym, jasnym umysłem rozciągającym się po ciele i nie ma niczego w jego całym ciele do czego by nie dotarł czysty i jasny umysł. Tak jak gdyby człowiek siedział ubrany od stóp do głowy w białą odzież i nie byłoby niczego na jego ciele gdzie nie rozciągałoby się białe ubranie, tak też mnich siedzi z czystym, jasnym umysłem rozciągającym się po ciele i nie ma niczego w jego całym ciele do czego by nie dotarł czysty i jasny umysł.
I znów z całkowitym przekroczeniem percepcji form, z zanikiem oddziaływania zmysłowej percepcji, nie zważając na percepcję różnorodności, baczny tego, że "przestrzeń jest nieskończona" mnich wkracza i trwa w bazie nieskończonej przestrzeni.
I znów z całkowitym przekroczeniem bazy nieskończonej przestrzeni, baczny tego, że „świadomość jest nieskończona" mnich wkracza i trwa w bazie nieskończonej świadomości.
I znów z całkowitym przekroczeniem bazy nieskończonej świadomości, baczny tego, że "tu nic nie ma" mnich wkracza i trwa w bazie nicości...
I znów z całkowitym przekroczeniem bazy nicości, mnich trwa w bazie ani-percepcji-ani- nie-percepcji. (M 39 M102)
Nanamoli: Żadne z tych ośmiu osiągnięć nie są szczególne tylko dla Nauki Buddy. Ich praktykowanie bez właściwego poglądu prowadzi tylko do nieba, ale nie do Nibbany. Dziewiąte osiągnięcie „wstrzymanie percepcji i uczucia” jest opisywane jako osiągniecie dostępne tylko dla dwóch najwyższych stopni realizacji i tak zatem jest ono szczególne dla Buddów i ich uczniów.
Przez całkowite przekroczenie bazy ani-percepcji-ani-nie-percepcji mnich wkracza i trwa we wstrzymaniu percepcji i uczucia i jego skazy są wyczerpane przez widzenie ze zrozumieniem. Wtedy o mnichu mówi się, że oślepił Marę, że pozbawił Marę wizji jego obiektu i stał się niewidzialnym dla Złego i co więcej, że wyszedł poza wszelkie przywiązanie do świata (M25).
Co trzeba było zrobić dla uczniów przez nauczyciela z uwagi na współczucie dla uczniów, starającego się o ich dobro i który jest współczujący, to dla was zrobiłem. Są te korzenie drzew, są puste pokoje, medytujcie mnisi, nie zwlekajcie, inaczej później będziecie żałować. To moja instrukcja dla was.(M8 M152)
Nanamoli: I tak kończymy nasz przegląd ścieżki. Ale w jaki sposób należy nią podążać?
Gospodarz lub gospodarza syn lub urodzony w jakimś klanie, słyszy Dhamme. Słysząc Dhammę, nabiera on wiary w Tathagatę. Posiadając wiarę rozważa tak: Domowe życie jest tłoczne i duszne; bezdomne szeroko otwarte. Nie jest możliwym żyjąc jak gospodarz prowadzić Święte Życie, całkowicie doskonałe i czyste jak wypolerowana muszla. Może zgolę włosy i brodę, przywdzieję żółta szatę i odejdę z domu w bezdomność. I przy innej okazji, zaniechawszy być może małego, być może wielkiego kręgu krewnych, goli swe włosy i brodę, ubiera żółta szatę i odchodzi z domu w bezdomność.
Tak odchodząc i otrzymując reguły treningu i drogę życiową mnicha zaniechawszy zabijania żywych istot, staje się tym, kto powstrzymuje się od zabijania żywych istot, z odłożonymi kijem i bronią, łagodny i uprzejmy, trwa we współczuciu dla wszystkich istot. Zaniechawszy zabierania tego co nie dane, staje się tym, który powstrzymuje się od zabierania tego co nie dane, biorąc tylko to co dane, oczekując tylko tego co dane, staje się tym, który powstrzymuje się od zabierania tego co nie dane, trwając czystym w sobie przez nie kradzenie. Zaniechawszy tego co nie należy do Świętego Życia, staje się tym kto żyje poza, powstrzymując się od wulgarnej zmysłowości. Zaniechawszy fałszywej mowy, staje się tym który powstrzymuje się od fałszywej mowy, mówiąc prawdę, lgnąc do prawdy, jest godny zaufania, rzetelny i niezawodny. Zaniechawszy złośliwej mowy staje się tym kto powstrzymuje się od fałszywej mowy, jak ten co ani nie powtarza gdzie indziej w celu tworzenia podziałów tego co tu usłyszał ani nie powtarza tutaj tego co usłyszał gdzie indziej; jest tym który jednoczy podzielonych, jest promotorem przyjaźni i radosnej zgody, raduje się zgodnością, cieszy się zgodnością, staje się mówcą słów które promują zgodę. Zaniechawszy ostrej mowy, staje się tym który powstrzymuje się od ostrej mowy, staje się mówcą słów łagodnych, miłych i cieszących ucho, dochodzących do serca, słów drogich i pożądanych przez wielu. Zaniechawszy plotki i obmowy, staje się tym który powstrzymuje się od plotki i obmowy, jak ten kto mówi zgodnie ze stanem faktycznym, o tym co korzystne, o Dhammie i Dyscyplinie, staje się mówcą właściwych słów, wartych zapamiętania, uzasadnionych, wyważonych i związanych z dobrem. Staje się tym, który powstrzymuje się od niszczenia roślin i nasion. Staje się tym, który je tylko raz dziennie, odmawiając posiłku o późnej porze i w nocy. Staje się tym, który powstrzymuje się od tańca i śpiewu, muzyki i przedstawień teatralnych. Staje się tym, który powstrzymuje się od noszenia ozdób i używania pachnideł. Staje się tym, który powstrzymuje się od używania wysokich i dużych łóżek. Staje się tym, który powstrzymuje się od akceptowania złota i srebra. Staje się tym, który powstrzymuje się od akceptowania: surowego ziarna...surowego mięsa...kobiet i dziewczyn...niewolnic i niewolników...owiec i kóz...słoni i wołów, koni i kobył...pól i ziemi. Staje się tym który powstrzymuje się od chodzenia na posyłki...od kupowania i sprzedawania...od używania fałszywych wag...fałszywych metali i fałszywych miar...od oszukiwania, zwodzenia, defraudowania i szachrajstwa...od ranienia, mordowania, więzienia, zbójnictwa plądrowania i przemocy. Staje się tym co jest zadowolony z szat do ochrony ciała, z wyżebranego jedzenia do zaspokojenia głodu, gdziekolwiek idzie, cały swój dobytek zabiera ze sobą. Tak samo jak ptak co gdziekolwiek leci używa swych własnych skrzydeł, tak też on staje się tym, który jest zadowolony z szat do ochrony ciała, z wyżebranego pożywienia dla zaspokojenia głodu, gdziekolwiek idzie, cały swój dobytek zabiera ze sobą. Posiadając ten rodzaj cnót, właściwych Szlachetnym , czuje w sobie zadowolenie co nienaganne.
Staje się tym, który widząc widzialne formy okiem, nie dostrzega znaków i cech przez które, gdyby pozostawił organ zmysłowy bez protekcji, złe niekorzystne stany pożądania i smutku mogłyby go nawiedzić. Praktykuje on drogę wstrzemięźliwości, chroni zmysł oka, podejmuje się wstrzemięźliwości zmysłu oka. Słysząc dźwięk uchem...Wąchając zapach nosem...Smakując smak językiem...Dotykając dotykalne ciałem...Poznając idee umysłem...podejmuje się wstrzemięźliwości zmysłu umysłu. Posiadając ta wstrzemięźliwość szlachetnych, czuje w sobie zadowolenie co nienaganne.
Staje się tym który działa z pełną rozwagą, poruszając się na przód i z powrotem ,który działa z pełną rozwagą patrząc na i patrząc poza, który działa z pełną rozwagą zginając się i rozciągając, który działa z pełna rozwagą nosząc połataną szatę i miskę, który działa z pełną rozwagą gdy je, pije przeżuwa i smakuje, który działa z pełna rozwagą gdy opróżnia jelita i oddaje mocz, który działa z pełną rozwagą gdy chodzi, stoi i siedzi, budzi się, mówi i milczy.
Po powrocie z żebrania, po posiłku, siada krzyżując swe nogi, z ciałem wyprostowanym, z ustanowioną uważnością przed sobą. Zaniechawszy pożądania świata, oczyszcza on swój umysł od pożądania. Zaniechawszy złej woli i nienawiści, trwa bez umysłu ogarniętego złą wolą, współczujący dla dobra wszystkich żywych istot oczyszcza umysł od złej woli, złośliwości i nienawiści. Zaniechawszy stanów letargicznych i ospałości, trwa z umysłem wolnym od stanów letargicznych i ospałości, postrzegając światło, uważny i w pełni rozważny, oczyszcza swój umysł ze stanów letargicznych i ospałości. Zaniechawszy niepokojów i zmartwień, trwa nie zaniepokojony, z umysłem wyciszonym w sobie, oczyszczając umysł z niepokojów i zmartwień. Zaniechawszy niepewności, trwa z umysłem, który pokonał niepewność, nie kwestionując korzystnych idei, oczyszcza umysł z niepewności.
Po zaniechaniu tych pięciu przeszkód, skalań umysłu,osłabiających zrozumienie, całkowicie odłączony od zmysłowych pożądań, odłączony od niekorzystnych stanów wkracza i trwa w pierwszej jhanie...drugiej jhanie... trzeciej jhanie... czwartej jhanie.
Widząc formę okiem nie pożąda jej gdy jest przyjemna, ani nie ma co do niej złej woli gdy jest nieprzyjemna. Trwa z ustanowioną uważnością ciała i z nieograniczonym umysłem, wiedząc jak dochodzi do wyzwolenia serca i wyzwolenia przez zrozumienie, gdzie złe niekorzystne stany znikają bez pozostałości. Zaniechawszy faworyzowania i oponowania, czując jakieś uczucie czy to przyjemne, czy bolesne, nie rozkoszuje się nim, nie potwierdza go i nie pozostaje przy nim, a kiedy tego nie robi jego upodobanie do tych uczuć zostaje wstrzymane. Ze wstrzymaniem upodobania, wstrzymanie chwytania, ze wstrzymaniem chwytania wstrzymanie istnienia, ze wstrzymaniem istnienia, wstrzymanie narodzin, ze wstrzymaniem narodzin, wstrzymanie starości i śmierci, jak również wstrzymanie żalu płaczu, bólu smutku i rozpaczy. Oto jak wstrzymana zostaje ta cała masa cierpienia. (M38)
Tu mnisi pewni błądzący ludzie uczą się Dhammy, zarówno Argumentu, Pieśni, Ekspozycji prozą, wierszem, Deklamacji, Powiedzeń, Historii narodzin, Cudów i Odpowiedzi na pytania, (ale) po nauczeniu się Dhammy nie egzaminują oni tych rzeczy z mądrością, nie mają chęci zastanowienia się nad tym. Uczą się Dhammy w celu krytykowania i poniżania innych, nie doświadczają dobra dla którego ogłaszana jest Dhamma. Te rzeczy będąc błędnie przez nich uchwycone, przyczynią się na długo na ich krzywdę i cierpienie. (M22)
Koniec, Wstrzymanie pożądania, nienawiści i złudzenia jest Nie-determinowanym, Końcem, Nieskazitelnym, Prawdą, Drugim brzegiem, Subtelnym, Bardzo trudnym do zobaczenia, Przebudzeniem, wiecznie-trwałym, Niezniszczalnym, Niewidzialnym, Wstrzymaniem dialektyki, Pokojem, Nieśmiertelnym, Nadrzędnym celem, Błogością, Bezpieczeństwem, wyczerpaniem pragnienia, Cudownym, Wspaniałym, Bez-stresowym, Naturalnie bez-stresowym, Nibbaną, Niedolegliwym, Zanikiem pożądania, Czystością, Wolnością, Niezależnością, Wyspą, Schroniskiem, Przytułkiem, Schronieniem, Poza. (S 43:1- 44).
