"Vaccha, spekulacyjny pogląd
jest terminem na to z czym Tathagata nie ma nic wspólnego. To co
jest znane przez Tathagatę to: 'Taka jest materia, takie jej
powstanie, taki zanik, takie jest uczucie, takie jego powstanie, taki
zanik, taka jest percepcja, takie jej powstanie, taki zanik, takie są
determinacje, takie ich powstanie, taki zanik, taka jest świadomość,
takie jej powstanie, taki zanik'. Z uwagi na to Tathagata jest
wyzwolony przez wyczerpanie, zanik, wstrzymanie i uwolnienie się od
wszystkich wyobrażeń, wszelkiej ja-twórczości, moje-twórczości
i dogłębnych tendencji do wyobrażeń, przez nie utrzymywanie tych
rzeczy". M 72
Wędrowiec Vacchagotta jest
zainteresowany nie tylko pytaniami zajmującymi się naturą świata
i pośmiertnymi losami Tathagaty, ale również tym, dlaczego sam
Tathagata nie utrzymuje żadnego z poglądów na te tematy, które
tak interesowały jego i jego współczesnych.
Oczywistą nieprawdą jest, że nie ma
nic złego w tych pytaniach, a tylko są one nie związane
bezpośrednio z Nauką Buddy.
Malunkyaputto, jeżeli jest pogląd:
'świat jest wieczny', święte życie nie może być prowadzone i
jeżeli jest pogląd: 'świat nie jest wieczny', święte życie nie
może być prowadzone. Niezależnie czy jest pogląd: 'świat jest
wieczny', czy jest pogląd: 'świat nie jest wieczny', są tam
narodziny, starość, śmierć, żal, płacz, ból i smutek i
rozpacz, zniszczenie których opisuję tutaj i teraz. Jeżeli jet
pogląd 'świat jest skończony' ... 'świat jest nieskończony' ...
'dusza i ciało to jedno', ... 'dusza to jedna rzecz, a ciało to
druga rzecz' , 'po śmierci Tathagata istnieje' ... 'po śmierci
Tathagata nie istnieje' ... 'po śmierci Tathagata istnieje i nie
istnieje', święte życie nie może być prowadzone i jeżeli jest
pogląd:' 'po śmierci Tathagata ani istnieje ani nie istnieje',
święte życie nie może być prowadzone. Niezależnie czy jest
pogląd: 'po śmierci Tathagata istnieje i nie istnieje'' czy jest
pogląd: 'po śmierci Tathagata ani istnieje ani nie istnieje', są
tam narodziny, starość, śmierć, żal, płacz, ból i smutek i
rozpacz, zniszczenie których opisuję tutaj i teraz. M 63
Można powiedzieć odwrotnie, czy nawet
przewrotnie; zrozumienie natury tych pytań jest bezpośrednio
związane z Nauką Buddy.
I teraz, prawdą jest, że te pytania
się niezwiązane z istotą praktyki Dhammy, ale są to też pytania
źle postawione, to znaczy pytania ukrywające w sobie jakieś błędne
założenie. W takim wypadku jakakolwiek odpowiedź na takie pytanie,
będzie afirmacją tego błędnego założenia. Takie pytanie może
być zadane z premedytacją, i jest wtedy niejako zastawieniem
pułapki na naszego rozmówcę; ale bardzo często zarówno pytający
jak i dający odpowiedź nie zdają sobie sprawy, że pytanie jest
błędnie postawione. Mówi się czasami o tajemniczym milczeniu
Buddy. I bardzo często tak naprawdę to milczenie nie kryło w
sobie żadnej tajemnicy, i było związane z tym, że pytanie
postawione Buddzie, było właśnie pytaniem źle postawionym.
Konkretnie w pytaniach o świat,
jakkolwiek na nie odpowiemy, zgadzamy się na to, że istnieje
obiektywny świat czasu i przestrzeni. O ile oczywiście to
fundamentalne założenie dla zaangażowanych w działalność w
świecie jest oczywiste i jego kwestionowanie co najmniej dziwaczne,
to dla filozofa nie wszystko jest takie proste, i na przykład Kant
niezbicie dowiódł, że zarówno czas jak i przestrzeń są
subiektywne.
Jeżeli chodzi o pytanie o losy
pośmiertne Tathagaty, to pytający bierze Tathagatę za osobę,
która się urodziła i umrze, zatem z punktu widzenia takiego
pytającego, pytanie jest jak najbardziej zasadne. To czego jednak
ten pytający nie widzi, to to, że Tathagata usunął ze swego
doświadczenia ignorancję i nie jest osobą istniejącą w czasie i
przestrzeni, nie ma nic z czym Tathagata by się identyfikował,
zatem nawet tutaj i teraz, Tathagata jest nie do odnalezienia, jest
poza narodzinami i śmiercią.
Podsumowując: zadający te pytania
jest pod wpływem sakkaya-ditthi; dlatego też zrozumienie natury
tych pytań jest ważne, skoro praktykuje się Dhammę właśnie w
celu usunięcia poglądu ucieleśniającego, zawierającego w sobie
założenie, że jest się kimś, osobą żyjącą w świecie.
Poznanie natury tych pytań i ich właściwa klasyfikacja pomaga nam
zobaczyć własną ignorancję.
